ကျွဲ၊ နွား၊ သိုး၊ ဆိတ်များတွင် ဖြစ်တတ်တဲ့ အကျိတ်နာရောဂါ

ကျွဲ၊ နွား၊ သိုး၊ ဆိတ်တွေမှာ အဖု၊ အကျိတ်တွေ ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ ၃ ခုအကြောင်း တင်ပြလိုပါတယ်။

ရောဂါပိုး

ရောဂါသုံးမျိုးစလုံးဟာ ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်ဖြစ်ပွားတဲ့ ရောဂါတွေဖြစ်ပြီး Capripoxvirus (CPPV) လို့ခေါ်တဲ့ တူညီတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်အုပ်စုထဲက ဆင်းသက်လာတဲ့ မတူညီတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် ၃ မျိုးကြောင့် ဖြစ်ပွားရတာပါ။

လူသိအများဆုံးက ကျွဲ၊ နွား တွေမှာအတွေ့ရများလာတဲ့ အကျိတ်နာရောဂါ (Lumpy Skin Disease - LSD) ပါ။ Lumpy skin disease virus (LSDV) ကြောင့် ဖြစ်ပွားပါတယ်။

အလားတူ သိုးတွေမှာ အကျိတ်နာဖြစ်စေတဲ့ ရောဂါကိုတော့ သိုးကျောက်ရောဂါ (Sheep pox - SP) လို့ခေါ်ပြီး၊ Sheeppox virus (SPPV) ကြောင့် ဖြစ်ပွားပါတယ်။

ဆိတ်တွေမှာ အကျိတ်နာဖြစ်စေတဲ့ရောဂါကိုတော့ ဆိတ်ကျောက်ရောဂါ (Goat pox - GP) လို့ခေါ်ပြီး Goatpox virus (GTPV) လို့ ခေါ်ပါတယ်။

CPPV ဗိုင်းရပ်စ် ၃ မျိုးစလုံးဟာ စားမြုံပြန်သတ္တဝါတွေမှာသာ ကူးစက်ဖြစ်ပွားပြီး လူကိုကူးစက်ခြင်း လုံးဝမရှိပါဘူး။

ဗိုင်းရပ်စ် ၃ မျိုးထဲမှာ LSDV ဟာ ကျွဲနဲ့ နွားမှာပဲ ရောဂါဖြစ်ပွားစေပါတယ်။

SPPV နဲ့ GTPV ဗိုင်းရပ်စ် နှစ်မျိုးကတော့ သိုး နဲ့ ဆိတ် နှစ်မျိုးစလုံးမှာ တွေ့ရနိုင်ပါတယ်။

ရောဂါလက္ခဏာ

CPPV ဗိုင်းရပ်စ် ၃ မျိုးစလုံးဟာ တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့ အရေပြားပေါ်မှာ အဖု၊ အကျိတ်တွေ ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။ အကျိတ်တွေဟာ အချင်း ၂ - ၅ စင်တီမီတာ လောက်အထိ ကြီးမားပါတယ်။ အရေပြားမှာသာမက ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းပိုင်း နံရံတွေမှာလည်း အကျိတ်ဖုတွေ၊ အနာတွေ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်။

ကိုယ်အလေးချိန် ကျဆင်းခြင်း၊ နို့ထုတ်လုပ်မှု ကျဆင်းခြင်း၊ ဖျားနာခြင်း၊ မှိုင်တွေခြင်း၊ မျက်လုံးနဲ့ နှာခေါင်းကနေ အရည်တွေ ကျဆင်းခြင်း၊ သွားရည်ကျခြင်း၊ အချို့ ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အပိုင်းတွေမှာ အရည်စုပြီး ရေဖျဉ်းစွဲခြင်း၊ ခြေထောက်နာခြင်း၊ သေဆုံးခြင်းတွေ ဖြစ်ပေါ်တတ်ပါတယ်။

SP နဲ့ GP ဟာ သိုး၊ ဆိတ်တွေမှာ ရောဂါဖြစ်နှုန်း ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ရှိပြီး၊ ဖြစ်တဲ့ကောင်ရေစုစုပေါင်းရဲ့ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ သေဆုံးနိုင်ချေ ရှိပါတယ်။

LSD ကတော့ ရောဂါဖြစ်နှုန်း ၉ - ၂၆ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ရှိပြီး သေဆုံးနှုန်းက ၀.၅ - ၂ ရာခိုင်နှုန်း ခန့် ရှိပါတယ်။

ကူးစက်ဖြစ်ပွားနှုန်းနဲ့ သေနှုန်းနည်းတယ်ဆိုပေမယ့် စီးပွားရေးအရ ထိခိုက်မှုကတော့ ကြီးမားပါတယ်။ သေဆုံးမှုအပြင် နို့၊ အသား၊ မျိုး ထုတ်လုပ်မှုတွေ ကျဆင်းသွားခြင်း၊ ဆေးကုသရခြင်း၊ ကြိုတင်ကာကွယ်ရခြင်း၊ ကုန်သွယ်ရေး အတားအဆီးဖြစ်ခြင်းတွေကြောင့် ဆုံးရှုံးနစ်နာမှု ကြီးပါတယ်။ ရောဂါဖြစ်ပြီး မသေဘဲ ရှင်ကျန်ခဲ့မယ်ဆိုရင်လည်း တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့ အသား၊ သားရေ၊ သိုးမွေးတွေရဲ့ အရည်အသွေး ကျဆင်းပြီး ရောင်းတန်းမဝင်တော့ပါဘူး။

ကူးစက်ပုံ

ဒီရောဂါတွေရဲ့ ကူးစက်ပုံ လမ်းကြောင်းတွေကို ပြည့်ပြည့်စုံစုံ မသိရှိရသေးပါဘူး။ LSD ကတော့ သွေးစုပ်တဲ့ အင်းဆက်တွေ (ယင်ကောင်စသည်) ကနေတဆင့် ရောဂါကူးစက်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိထားကြပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ခြင်၊ ယင်ပေါတဲ့ ‌ကာလမှာ ရောဂါကို ပိုတွေ့ရလေ့ရှိပါတယ်။

နောက်တစ်ပိုင်းမှာ ကုသနည်းနဲ့ ကြိုတင်ကာကွယ်နည်းကို ပြောပြပေးသွားပါ့မယ်။

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...