တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သော ဆုကြီးတစ်ဆုဖြစ်သည့်"လာနီညာ"

သမုဒ္ဒရာများသည် 2023 ခုနှစ် ဧပြီလကတည်းက ကမ္ဘာပေါ်တွင် စံချိန်တင် အပူဆုံးဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ပင်လယ်မျက်နှာပြင်အပူချိန်သည် 2024 ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အပူချိန်များ ဆက်လက်တိုးလာကာ ထိုလအတွက် စံချိန်တင်ခဲ့ပြီး 2024 ခုနှစ် မတ်လသည် အပူဆုံး မတ်လအဖြစ် မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့ပါသည်။ အထူးသဖြင့် အတ္တလန်တိတ် သမုဒ္ဒရာသည် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် အပူချိန်တွင် ထူးခြားပြီး ကြာရှည်စွာ ပူနွေးမှုကို ပြသနေသည်။

ဤကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာပူနွေးမှုပုံစံသည် ENSO(El Niño-Southern Oscillation)ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်ခြင်းနှင့် ဆက်စပ်သော ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အပူချိန်များ၏ ပုံမှန်သမိုင်းဝင်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာပုံစံအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိပါသည်။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် အပူချိန်မြင့်မားလာခြင်းကို ကျွန်ုပ်တို့ တစ်ခါမှ မတွေ့ကြုံခဲ့ဖူးသောကြောင့် ပြီးခဲ့သည့် ENSO ပြောင်းလဲမှုမှတ်တမ်းများအပေါ် အခြေခံသော ၂၀၂၄ ခုနှစ် ENSO ပြောင်းလဲခြင်းအခြေအနေသည် မည်သို့ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်းကောက်ချက်ချ၍ မရနိုင်တော့ပေ။

အယ်လ်နီညို—အယ်လ်နီညို-တောင်ပိုင်း Oscillation ၏ အတိုကောက်ဖြစ်သော ENSO ၏ ပူနွေးသောအဆင့်သည် အပူပိုင်းပစိဖိတ်ဒေသတွင် ဆက်လက်တည်ရှိနေသော်လည်း ဧပြီလမှ ဇွန်လအထိ ကြားနေအခြေအနေသို့ အမြန်ကူးပြောင်းသွားမည့် အရိပ်အယောင်များ ညွှန်ပြနေသည်။ ဇွန်လမှ သြဂုတ်လအထိ La Niña ရွှေလက်မှတ်ရရှိရန် 62% အခွင့်အလမ်းရှိသည်။(ပူပြင်းခြောက်သွေ့နေသည့် အယ်လ်နီညို၏ အပူဒဏ်ခံစားနေရသော ဒေသများတွင် လာနီညာဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ခြင်းသည် တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သည့် ဆုကြီးတခုသဖွယ်ဖြစ်နေကြောင်းဆိုလိုသည်) ထို့ကြောင့် အတ္တလန္တိတ်ဟာရီကိန်းရာသီနှင့် မြောက်အမေရိကဆောင်းရာသီအပါအဝင် La Niña သည် ကမ္ဘာ့ရာသီဥတုပုံစံများကို သက်ရောက်မှုရှိသောကြောင့် စောင့်မျှော်ကြည့်ရှုရပါဦးမည်။

အယ်နီညိုသည် အနောက်တောင်မုတ်သုံလေအပေါ်ထိရောက်သည့် ဆက်နွယ်သက်ရောက်မှုရှိသည်။

လာနီညာသည် မုတ်သုံရာသီအတွက် ကောင်းသည်ဟု ယူဆသော်လည်း ခိုင်မာသောဆက်စပ်မှုတော့မရှိပါ။

များသောအားဖြင့် လာနီညာဖြစ်ပေါ်ခြင်းသည် မုတ်သုံအားလျော့နေသည့်အခြေအနေကို 80% ပျက်ပြယ်စေသည်။ တနည်းအားဖြင့် မုတ်သုံလေကို အားကောင်းစေနိုင်လိမ့်မည်။ 

၁၉၉၉ နှင့် ၂၀၀၀ ခုနှစ်များတွင် လာနီညာဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော်လည်း ပုံမှန်မုတ်သုံလေဝင်ရောက်မှုအောက်အခြေအနေကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါသည်။ 2000 ခုနှစ်တွင် IOD(Indian Ocean Dipole)သည် အနုတ်လက္ခဏာဖြစ်ခဲ့ပြီး 2024 ရာသီတွင် အပေါ်င်းလက္ခဏာဖြစ်နိုင်ချေ(IOD Positive)က များနေသည်။ စူပါအယ်နီညိုနှစ်(2015)ဖြစ်ပြီးနောက် လာနီညာသည် မုတ်သုံလေဝင်ရောက်မှုကို ပုံမှန် သို့မဟုတ် ပုံမှန်ထက်ပိုမိုအားကောင်းစွာဝင်ရောက်နိုင်ရန်မောင်းနှင်နိုင်သော မှတ်တမ်းများရှိခဲ့သည်။

နောက်ဆုံးခန့်မှန်းချက်အရ လာနီညာ - La Nina ဖြစ်ပေါ်နိုင်ချေသည် မုတ်သုံရာသီအစတွင် ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ စက်တင်ဘာလကုန်တွင် ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ မြင့်မားလာသည်။ ကမ္ဘာမြောက်ဘက်ခြမ်းတွင် လာနီညာအမြင့်မားဆုံးအခြေအနေကို 2025 ခုနှစ်ကုန်ပိုင်း ဆောင်းရာသီသို့ ကူးပြောင်းသွားသည့်ကာလတွင် မြင်တွေ့ရနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

reference: El Niño near its end

http://www.bom.gov.au/climate/enso/#tabs=Overview

March 2024 ENSO update: award season

https://www.climate.gov/news-features/blogs/enso/march-2024-enso-update-award-season

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်