မှိုသတ်​ဆေး..နိဒါန်း

အစိမ်းရောင်လမ်း အမေးအဖြေကဏ္ဍမှာ..မှိုသတ်ဆေးအကြောင်းနဲ့ မှိုရောဂါအကြောင်း အမေးများလာတာကို သတိထားမိပါတယ်။

အေအိုင်(ai) ဆိုတာဘာလဲ..ဗျာ။
အီးစီ၊ အက်စ်စီ၊ ဒဗလျူပီ (EC,SC,WP..)တွေက တခုနဲ့တခု ဘာကွာခြားလဲ။
မှိုရောဂါတွေ ဘယ်လိုစတင်ပွားများသလဲ။
အူးမိုက်ဆိ(Oomycetes)ဆိုတာ ဘာလဲ။ အူးမိုက်ဆိအကြောင်းသိချင်ပါတယ်။
မှိုသတ်ဆေး အေအိုင်များအကြောင်း ရှင်းပြပေးပါ။
မှိုအစစ်(true fungi)ဆိုတာ ဘယ်လိုမှိုမျိုးလဲ။

စသဖြင့်..စသဖြင့်..သိလိုရာ မေးထားကြတာ တွေ့ရပါတယ်။

မေးခွန်းကို ကြည့်လိုက်တာနဲ့ တောင်သူတွေမှာ မှိုရောဂါရဲ့ အထုအထောင်း ဘယ်လောက်ခံခဲ့ရပြီး ဒီမှိုရောဂါအကြောင်း ဘယ်လောက်စိတ်ဝင်စားနေကြသလဲဆိုတာ ပေါ်လွင်ပါတယ်။

ဒါကြောင့်လည်း မှိုသတ်ဆေးအကြောင်း အခြေခံနိဒါန်းလေးကို အစပျိုးပေးရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

အေအိုင်(ai) ဆိုတာဘာလဲ

ai ဆိုတာ( active ingredient) - မြန်မာလို(အစွမ်းရှိ အာနိသင်ပစ္စည်း)ပါ။

(ပိုးသတ်ဆေး၊ မှိုသတ်ဆေး၊ ပေါင်းသတ်ဆေး တမျိုးမျိုးထဲမှာပါဝင်တဲ့ အစွမ်းရှိအာနိသင်ပစ္စည်း)

ဥပမာ။ ။အေဇို မှိုသတ်ဆေးရဲ့ ai သည် (azoxystrobin 25%SC) ဖြစ်ပါတယ်။

ဆေးဖော်မြူလာဆိုတာ = အစွမ်းရှိပစ္စည်း+ ရောနှောပစ္စည်း ပေါင်းထားရတာဖြစ်ပါတယ်။

Formula = (active ingredient) +( inert ingredient)

Inert ingredient(ရောနှောပစ္စည်း)

ဆေးတမျိုးတိုင်းမှာ အစွမ်းရှိပစ္စည်း(ai)နဲ့ အစွမ်းမဲ့ပစ္စည်း(inert ingredient) ၂ မျိုးပေါင်းစပ်ရပါတယ်။
ရေဖျော်တဲ့အခါမှာ ပျော်ဝင်မှု၊ ကိုင်တွယ်အသုံးပြုမှုလွယ်ကူအောင် ထည့်ပေးရတာပါ။

(များသောအားဖြင့် ဆေးတွေမှာပါဝင်တဲ့ပစ္စည်းဟာ ai ပါဝင်မှုထက် inert ပါဝင်မှုက ပိုများပါတယ်။ အေအိုင်တူပါလျက်နဲ့ အာနိသင် /စျေးနှုန်းကွာခြားရခြင်းဟာ inert အပေါ်မှာ အများကြီးမူတည်ပါတယ်)

ဒီနေရာမှာ ရှေ့ဆက်မဆွေးနွေးသေးဘဲ မှိုသတ်ဆေးတွေရဲ့ အာနိသင်နဲ့ အလုပ်လုပ်ပုံအပေါ်မူတည်ပြီး အမျိုးအစားခွဲကြည့်ကြရအောင်။

၁။ ထိသေအာနိသင် မှိုသတ်ဆေးများ (Contant action fungicides)

ထိသေမှိုသတ်ဆေးများကို *မှိုရောဂါကာကွယ်ဆေးအဖြစ် အသုံးပြုကြပါတယ်။

အရွက်ပေါ်နဲ့ အပင်အစိတ်အပိုင်းအားလုံးပေါ်မှာ ထိသေဆေးရှိနေရင် ကျရောက်လာမယ့် မှိုစပိုးတွေကို မကြီးထွားနိုင်အောင် ကာကွယ်နှိမ်နင်းပေးနိုင်ပါတယ်။ (အပင်ရဲ့ အတွင်းပိုင်းထဲမှာ ရောက်သွားတဲ့ မှိုရောဂါတွေကို မသတ်နိုင်ပါ။ မဝင်ရောက်နိုင်အောင် တားဆီးပေးနိုင်ပါတယ်)

ဥပမာ..(ထိသေ/ကာကွယ်ဆေးများ)

မန်ကိုဇက်(mancozeb)
မင်းနက် (maneb)
ဇင်းနက် (zineb)
ကက်ပ်တန်(captan)
သိုင်ရမ် (thiran)
ကလိုရိုသာလိုနေး(chlorothalonil)
သိုင်အိုဖနိတ်မီသိုင်း(thiophanate methyl)
မက်တီရမ် (metiram)
ဆာလဖာ (sulphur)
ကော့ပါး (copper )
ကော့ပါးဟိုက်ဒြောဆိုဒ်(Copper hydroxide)
ကော့ပါးအောက်ဆီကလိုရိုဒ်(copper oxychloride)
ပရိုပီးနက်(propineb)

(သီးနှံအပေါ်မူတည်ပြီး မှိုရောဂါမကျရောက်အောင် ကာကွယ်ရန်အတွက် အရင်ဦးဆုံး ဖျန်းပေးရမဲ့ မှိုသတ်ဆေးအေအိုင်တွေဖြစ်ပါတယ်။)

၂။ ပင်လုံးပြန့်အာနိသင် မှိုဆေးများ (Systemic action fungicides)

ပင်လုံးပြန့်/ရွက်တွင်းပြန့်(systemic or local systemic) မှိုသတ်ဆေးများကိုတော့ ကာကွယ်ဆေး/ကုသဆေး ၂ မျိုးလုံး အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ (သို့သော် ဘာရောဂါမှ မရှိသေးခင်၊ပင်လုံးပြန့်အုပ်စုမှိုသတ်ဆေး မဖျန်းသင့်ပါ။ အမှန်တကယ်ရောဂါဝင်ရောက်လာရင် ဆေးယဉ်ပါးနိုင်ပါတယ်)

ဥပမာ- ပင်လုံးပြန့်မှိုသတ်ဆေးများ

ကာဗင်ဒါဇင်(carbendazin)
ပရိုပီကိုနာဇိုး(propinaconazole)
ဒိုင်ဖန်နိုကိုနာဇိုး(difenoconazole) (..ဇိုး.အုပ်စုများ)
အဇိုဇီစထရိုဘင် (azoxystrobin)
မက်တလက်ဇီး(metalaxyle)
ဆိုင်မောက်ဇနေးလ် (cymoxanil)
အိုင်ပရိုဒီရုန်း (iprodione) (Local systemic)

... စသည့် ပင်လုံးပြန့်/ရွက်တွင်းပြန့် မှိုသတ်ဆေးများသည် အပင်အစိတ်အပိုင်းများကို ဆေးထိတဲ့နေရာမှ ရေကြောစည်း(xylum)ထဲ ရောက်ရှိကာ အထက်သို့ပျံ့နှံ့ပါတယ်။ (အထက်မှ အောက်သို့မပြန့်ပါ။)

၃။ အထက်အောက်ပြန့် မှိုသတ်ဆေး(True systemic fungicide)

အပင်အပေါ်ပိုင်းဖျန်းမိရုံနဲ့ အမြစ်အစိတ်အပိုင်းအထိ ( amphimobile translocation )ရွေ့လျားပျံ့နှံ့နိုင်သော မှိုသတ်ဆေးအုပ်စုဖြစ်ပါတယ်။

မမြင်နိုင်တဲ့ မြေကြီးအောက်ပိုင်း၊ အမြစ်ဇုန်/ဥ..စသည့် အောက်ပိုင်းရောဂါများကို ကုစားရာတွင် အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။

ဥပမာ - ထက်အောက်ပြန့်မှိုဆေးများ

ဖို့စတိုင်းအလူမီနီယံ (fosetyle alluminium)
ဖော့စဖောရစ်အက်ဆစ်(phospohrus acid)

ဒီတပတ်တော့..နိဒါန်းလောက်ပဲပေါ့..

နောက်တပတ်မှာ..ဖော်မြူလေးရှင်း အပိုင်းတွေကိုစိတ်ဝင်စားရင်..ဆက်ဆွေးနွေးကြတာပေါ့...

စေတနာများစွာဖြင့်..

ဒို့ဦးလေး

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...