ပြောင်းလဲရာသီ လိုက်လျောညီစေရန် ယာစပါးနှင့် စိုက်နည်းစနစ်

ယာစပါး(Upland Rice)ကို ရေသိုလှောင်ခြင်းမပြု၊ ကန်သင်းကန့်စရာမလိုဘဲ စိုက်ပျိုးနိုင်သောကြောင့် ကန်သင်းကန့်စရာမလိုသောစပါး(Unbunded Rice) ဟု ခေါ်ဆိုနိုင်သည်။

သို့သော် ကန်သင်းကန့်၍ ရေသိုလှောင်ထားရှိစိုက်ပျိုးလျှင်လည်း ဖြစ်ထွန်းသည်။

ယာစပါးကို မြေပြန့်ဒေသတွင် စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေပြန့်ယာစပါးနှင့် တောင်ပေါ်ဒေသတွင် စိုက်ပျိုးနိုင်သောတောင်ပေါ်ယာစပါးဟု ခွဲခြားနိုင်ပါသည်။

မြေပြန့်ယာစပါး

ယာစပါးတွင် မိုးခေါင်ဒဏ်၊ ရေငတ်ဒဏ်ခံနိုင်သည့် အမြစ်စဉ် (Root System) ဖြစ်ထွန်းပါဝင်သည်။ သို့ဖြစ်၍ မိုးခေါင်ခံစပါး၊ ရေငတ်ခံစပါးဟုလည်း ခေါ်ဆိုနိုင်ပါသည်။

စိုက်ပျိုးရေးသုတေသနဦးစီးဌာနတွင် ယာ-၁၊ ယာ-၂၊ ယာ-၃၊ ယာ-၄၊ ယာ-၅၊ ယာ-၆၊ ယာ-၇၊ ယာ-၈၊ ယာ-၂ထွန်း ဟူ၍ ရေငတ်ခံစပါး(၉)မျိုးကို သုတေသနပြု ထုတ်ဝေထားကြောင်း သိရသည်။ အဆိုပါစပါးမျိုးများအနက် ထင်ရှားသည့် ရေငတ်ခံစပါးမျိုးအချို့ကို ဖော်ပြလိုပါသည်။

ယာ-၂

အသက်ရက် ၁၂၅ မှ ၁၃၀ ရှိသည်။ ဧည့်မထအုပ်စုဝင်စပါးမျိုးဖြစ်သည်။ အပင် အမြင့် ၃ ပေမှ ၃ ပေခွဲနှင့် တစ်နှံပါသီး လုံး ၉၀ ခန့် သီးနိုင်သည်။ မိုးရေနည်းပါးသော ဒေသများနှင့် ကုန်းကျသောလယ်မြေများတွင် အထူးသင့်တော်သည်။ ယာစပါးသာမက လယ်စပါးအဖြစ်လည်း စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။

ယာ-၂ ထွန်း

အသက်ရက် ၁၀၇ ရက် ရှိသည်။ ဧည့်မထအုပ်စုဝင်စပါးမျိုးဖြစ်သည်။ ယာစပါးမျိုးများတွင် အသက်လျှင်ဆုံးစပါးမျိုး ဖြစ်သည်။ အပင်အမြင့် ၂ ပေခွဲမှ ၃ ပေခန့် နှင့် တစ်နှံပါသီးလုံး ၁၀၁ ခန့်သီးနိုင်သည်။ ရေငတ်ခံနိုင်သည်။ မိုးနည်းဒေသများတွင် အထူးသင့်လျှော်ပါသည်။

ယာ-၄

အသက်ရက် ၁၃၀ ရက် ရှိသည်။ ဧည့်မထအုပ်စုဝင်စပါးမျိုးဖြစ်သည်။ ရေငတ်ခံနိုင် သည်။ အပင်အမြင့် ၄ ပေမှ ၄ ပေခွဲခန့်ရှိသည်။ တစ်နှံပါသီးလုံး ၁၀၅ ခန့်သီးနိုင်သည်။ မိုးရေနည်းပါးသောဒေသ၊ ကုန်းကျသောလယ်မြေများအတွက် အထူးသင့်တော်သည်။ လယ်စပါး၊ ယာစပါးအဖြစ် စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။

ယာ-၅

အသက်ရက် ၁၃၅ ရက် ရှိသည်။ ရေငတ်ခံယာစပါးမျိုးဖြစ်ပြီး ဧည့်မထအုပ်စုဝင် ဖြစ်သည်။ အပင်အမြင့် ၃ ပေခွဲမှ ၄ ပေနှင့် တစ်နှံပါသီးလုံး ၈၇ ခန့်သီးနိုင်သည်။ မိုးရေချိန်နည်းပါးသောဒေသ၊ ကုန်းကျသောလယ်မြေများတွင် အထူးသင့်တော်သည်။ လယ်စပါး၊ ယာစပါးအဖြစ် စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။

ယာ-၈

အသက်ရက် ၁၂၀ ရက် ရှိသည်။ ဧည့်မထအုပ်စုဝင်ဖြစ်သည်။ အပင်အမြင့် ၃ ပေခွဲမှ ၄ ပေနှင့် တစ်နှံပါသီးလုံး ၁၂၅ ခန့် သီးနိုင်သည်။ ရေငတ်ခံနိုင်သည်။ မိုးရေချိန်နည်းပါး သောဒေသ၊ ကုန်းကျသောလယ်မြေများတွင် အထူးသင့်တော်သည်။ လယ်စပါး၊ ယာစပါး အဖြစ် စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။

ယာ-၉

အသက်ရက် ၁၁၅ ရက် ရှိသည်။ ဧည့်မထအုပ်စုဝင်ဖြစ်သည်။ အပင်အမြင့် ၄ ပေခန့် ရှိသည်။ တစ်နှံပါသီးလုံး ၁၂၄ လုံးခန့် သီးနိုင်သည်။ မိုးနည်းပါးသောဒေသများ၊ မြစ်ရေတင်စိုက်ဒေသများတွင် အထူးသင့်တော်သည်။ ပုံမှန်ရေလိုအပ်ချက်ထက် တစ်ဝက် လျော့နည်းသောအခြေအနေပင်လျင် ကောင်းစွာဖြစ်ထွန်းသည်။ ဘက်တီးရီးယား ရွက်ခြောက်ရောဂါဒဏ်ကို ခံနိုင်ရည်ရှိပါသည်။

တောင်ပေါ်ယာစပါး

စိုက်ပျိုးရေးသုတေသနဦးစီးဌာနမှ ကုန်းမြင့်-၁၊ ကုန်းမြင့်-၂၊ ကုန်းမြင့်-၄၊ ဝိုင်ယူအာ-၁၊ ဝိုင်ယူအာ-၂၊ ဝိုင်ယူအာ-၃၊ ဝိုင်ယူအာ-၄ ဟူ၍ တောင်ပေါ်ယာစပါး(၇)မျိုးကို သုတေသနပြုထုတ်ဝေထားကြောင်း သိရသည်။ အဆိုပါစပါးမျိုးများအနက် ထင်ရှားသည့် တောင်ပေါ်ယာစပါးမျိုးအချို့ကို ဖေါ်ပြလိုပါသည်။

ကုန်းမြင့်-၁

အသက်ရက် ၁၂၇ ရက်ရှိပြီး မီးဒုံးအုပ်စုဝင်စပါးမျိုးဖြစ်သည်။ အပင်အမြင့် ၄ ပေမှ ၄ ပေခွဲခန့်ရှိသည်။ တစ်နှံပါသီးလုံး ၁၀၈ ခန့်သီးနိုင်သည်။ ဆန်သားမှာ ဗိုက်ဖြူပါရှိကာ ဒေသစပါးမျိုးများထက် အထွက်နှုန်းသာလွန်သောမျိုးဖြစ်ပါသည်။

ကုန်းမြင့်-၂

အသက်ရက် ၁၃၀ ရှိပြီး မီးဒုံးအုပ်စုဝင်စပါးမျိုးဖြစ်သည်။ အပင်အမြင့် ၄ ပေမှ ၄ ပေခွဲခန့်ရှိသည်။ တစ်နှံပါသီးလုံး ၉၆ ခန့် သီးနိုင်သည်။ ဆန်သားအရောင်မှာ အနီရောင်ဖြစ်သည်။ အခြားဒေသစပါးမျိုးများထက် ပိုမိုကြိုက်နှစ်သက်သဖြင့် စိုက်ပျိုး ကြောင်း သိရပါသည်။

စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်

ယာစပါးကို ရွာသွန်းသမျှမိုးရေဖြင့် ယာမြေတွင် နှမ်း၊ ပြောင်း၊ မြေပဲ၊ ပဲမျိုးစုံ- စသည့်ယာသီးနှံများကို စိုက်ပျိုးသကဲ့သို့ စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ မူလဗီဇအရ စပါးဖြစ်သဖြင့် လယ်မြေတွင် ကန်သင်းကန့်ရေသိုလှောင် စိုက်ပျိုးလျှင်လည်း ပိုမိုဖြစ်ထွန်းသည်။

တိုက်ရိုက်မျိုးစေ့ချနည်းဖြင့် စိုက်ပျိုးသင့်သည်။ တိုက်ရိုက်မျိုးစေ့ချစိုက်ပျိုးခြင်း နည်းလမ်းသည် ကုန်ကျစရိတ်သက်သာသည်။ လုပ်အားလိုအပ်မှုနည်းပါးသည်။ ရာသီ ဥတုနှင့် လိုက်လျောညီထွေမှုရှိသော စိုက်ပျိုးနည်းလမ်း CSA (Climate Smart Agriculture) ဖြစ်သည်။ ဖန်လုံအိမ်ဓါတ်ငွေ့ GHG (Green House Gas) ထွက်ရှိမှုကို လျော့ချစေသောနည်းလမ်းလည်း ဖြစ်ပါသည်။

ယာစပါး+ပဲစဉ်းငုံ၊ ယာစပါး+နှမ်းလျှင်၊ ယာစပါး+ပဲတီစိမ်း စသည့် သီးညှပ်ပုံစံများ (Intercropping)စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ ယာစပါး-ယာသီးနှံ (Upland Rice-Upland Crops) သီးထပ်သီးနှံပုံစံ (Cropping Patterns)ကိုလည်းချမှတ် စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။

အကြံပြုချက်

ယခုအခါ သုတေသနပြုထုတ်‌ဝေထားသည့် ရေငတ်ခံစပါးမျိုးများဖြစ်သော ယာ-၂၊ ယာ-၈၊ ယာ-၉၊ ယာ-၂ ထွန်း မျိုးများနှင့် အခြားယာစပါးမျိုးများကို ဒေသအလိုက် ဖြစ်ထွန်းမှုအရ စိုက်ပျိုးလျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။

ဒေသနှင့်ကိုက်ညီသည့် ယာစပါးမျိုးကိုစိုက်ပျိုးရာတွင် နှစ်စဥ်ဆက်တိုက်မျိုးခံ စိုက်ပျိုးခြင်းမပြုဘဲ မျိုးသန့်ကိုလဲလှယ်ကာ သွေးသစ်လောင်းစိုက်ပျိုးသင့်ပါသည်။

စိုက်ပျိုးရေးသုတေသနဦးစီးဌာနအနေဖြင့် သက်လျင်၍ အထွက်နှုန်းသင့်တင့်ပြီး၊ စားသုံးမှုသင့်တင့်သောရေငတ်ခံယာစပါးမျိုးသစ်များရရှိရေးအတွက် သုတေသနပြု မွေးမြူရွေးချယ်ရေးလုပ်ငန်းများကို စဥ်ဆက်မပြတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ထွက်ပေါ် လာသော ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဒဏ်ခံနိုင်သည့် လက်ရှိထက်စားသုံးမှုအရည်အသွေးနှင့် အထွက်နှုန်းပိုမိုကောင်းသောမျိုးသစ်များကိုလည်း မိမိဒေသနှင့်ကိုက်ညီမှုကိုစမ်းသပ်ကာ ပြောင်းလဲ စိုက်ပျိုးသင့်ပါသည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် မိုးရွာသွန်းမှုနည်းပါး၍ စပါးသီးနှံကို အောင်မြင်စွာ စိုက်ပျိုးရန် အခက်အခဲဖြစ်ပေါ်သည့်ဒေသများတွင် မိုးခေါင်ခံ၊ ရေငတ်ခံယာစပါးမျိုးများ ကို စိုက်ပျိုးခြင်းဖြင့် ပြောင်းလဲရာသီ လိုက်လျောညီစေရေးဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်မည် ဖြစ်ပါသည်။

ဤသို့ဖြင့် လယ်ယာစိုက်ပျိုးဝင်ငွေတိုးကြစေလိုပါသည်။

ဆင်းသီဟ

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...