ချည်ထုတ်လုပ်လို့ရသည့် ဖက်ယားပင်

ရန်ကုန်ရောက်တော့ နေရာအတော်များများမှာ ဖက်ယားပင်တွေ တွေ့ရတယ်။ သူတို့အားလုံးဟာ မျိုးစု Urtica မှာပါဝင်ကြတယ်။ စိုထိုင်းဆများတာရယ် လောင်းရိပ်ကျခြင်းတွေက ဖက်ယားပင်တွေ ပွားများစေပုံရတယ်။ အချို့နေရာတွေဆို ၂ ပေကျော် ၃ ပေနီးပါးမြင့်တယ်။ ပင်ပျော့လေးတွေဖြစ်ပြီး မျိုးရင်းကတော့ Urticaceae ဖြစ်ကြတယ်။ Urtica (အာတီကာ) ကတော့ genus (မျိုးစု) အမည်ဖြစ်ပါတယ်။ Urtica genus မှာ မျိုးစိတ်များစွာရှိကြတယ်။  ဖက်ယားပင်ရဲ့ သိပ္ပံ အမည်ကို Urtica dioica လို့ခေါ်ပြီး nettles or stinging nettles လို့အသိများကြတယ်၊ 

Urtica species ဖက်ယားပင် မျိုးစိတ်တွေအများစုက တစ်နှစ်ခံပင်  နှစ်ရှည်ခံပင်ပင်အနေနဲ့ အတွေ့များပါတယ်။ ခြုံပင်အနေနဲ့ကတော့ အလွန်ရှားပါတယ်။ အမျိုးအစားနဲ့ တည်နေရာ အမျိုးအစား အာဟာရရရှိမှုအပေါ်မူတည်ပြီး အပင်အမြင့်က ၃၀၀ စင်တီမီတာ (300 cm) အထိရှိတတ်ပါတယ်။ မြေအောက်ပင်စည်ရှိပါတယ်။ အစိမ်းရောင်အစိမ်းအပိုင်းအားလုံး ယားယံစေသောအမွှေး (stinging hairs) တွေဖုံးအုပ်ထားပါတယ်။ ပင်စည်က လေးထောင့် (quadrangular stems) ဖြစ်ပါတယ်။ ပင်ထောင်ဖြစ်ပြီး ကိုင်းဖြာပါတယ်။ 

အရွက်တွေက ရွက်ညှာပါပြီး ရွက်ဆိုင်ထွက်တယ်၊ ရွက်ပြားပုံစံအမျိုးမျိုးပါ elliptic, lanceolate, ovate or circular ပုံစံဖြစ်ကြပါတယ်။ အရွက်တိုင်းမှာ အဓိက ရွက်ကြော ၃ ခုကနေ ၅ ခုအထိပါပါတယ်။ ရွက်နားတွေက လွှသွားပုံရွက်နားသွားပုံရှိကြပါတယ်။

ယားယံသော အမွှေးများကြောင့် ဖက်ယားပင်တွေကိုအရွက်စားသတ္တဝါတွေက မနှစ်မြို့ပါဘူး၊ စားလည်း စားခဲပါတယ်၊ ဒါ့ကြောင့်လည်း အပင်ကိုမှီခိုနေထိုင်ရတဲ့ အင်းဆက်များအတွက်တော့ နားခိုစရာ အိမ်သဖွယ်ဖြစ်လို့နေတယ်၊ ပန်းခိုင်ကကြားထွက်ဖြစ်ပြီး ပန်းခိုင်တလျောက်  လုံးဝန်းသော ပန်းခိုင်အလုံးများ ဖြစ်ပြီး သေးငယ်သော ပန်းလေးများစွာပါပါတယ်။ 

ဖက်ယားအပင်တွေမှာ ယားယံသော အမွှေးမပါသော မျိုးစိတ်တွေလည်းရှိပါတယ်။ ယားယံစေသော အမွှေးတွေက ထိတာနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း အပ်သဖွယ်စူးဝင်ပြီး ဓာတုပစ္စည်းများဖြစ်တဲ့ acetylcholine, histamine, 5-HT (serotonin), moroidin, leukotrienes, formic acid များကို သွတ်သွင်းစေပါတယ်။ ဒီဒြပ်ပေါင်း အနှောက အရေပြားကို ပြင်းထန်စွာယားယံစေပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့်လည်း ဒီအပင်ကို stinging nettle လို့ ခေါ်ကြပါတယ်။

ပန်းလေးတွေကငယ်ပြီး အစိမ်းရောင် လိင်မစုံကြပါ၊ ပွင့်ဖတ် ၄ ခုသာပါပြီး ပွင့်ချပ်မရှိပါဘူး၊ ဝတ်ဆံတန်တွေက ပွင့်ဖတ်တွေနဲ့ မျက်နှာခြင်းဆိုင်နေရုံသာမက အတွင်းထဲမှာတောင်လှလျောင်းနေပုံက တခြားမျိုးရင်းတွေနဲ့ လုံးဝ လုံးဝ ကွဲပြားလှတယ်။ အစေ့အိမ်က ဘဲဥပုံဖြစ်သော်လည်း ဝတ်မှုံခံတိုင် အရမ်းတိုပါတယ်၊ အသီးသည်ပြားသောပုံသဏ္ဍာန်ရှိပါသည်။

ဖက်ယားပင်ကို ဘယ်နေရာတွေမှာသုံးသလည်း? 

သမိုင်းကြောင်းအထောက်အထားတွေအရ ဆေးဝါးအနေနဲ့သုံးစွဲခဲ့ကြတယ်၊ အချို့လည်း ချက်ပြုတ်စားကြတယ်၊ အချို့ မျိုးစိတ်တွေကနေ အမျှင် (fiber) တွေထုတ်ယူကြတယ်။ Urtica dioica ကတော့ အဓိက species မျိုးစိတ်ဖြစ်ပြီး အထက်ပါရည်ရွယ်ချက်တွေအတွက်သုံးခဲ့ကြတယ်။ အဆစ်ယောင် (Arthritic joints) ရောဂါကို ရိုးရာတိုင်းရင်းဆေးအနေနဲ့ ဖက်ယားအကိုင်းတွေနဲ့ ရောင်နေသောအဆစ်ကို whipping လုပ်ပြီးကုသကြတယ်။ ဖက်ယားရွက် (Nettles) တွေကို ဆေးဖက်ဝင်လက်ဖက်ရည် (herbal tea) အနေနဲ့လည်းသောက်သုံးကြပြီး ဒီလက်ဖက်ရည်ကို  nettle tea လို့လည်းခေါ်ပါတယ်။ 

Urtrica dioica အပင်ကို သြစတေးလျရဲ့ ရိုးရာဆေးဖက်ဝင်အပင် (the traditional Austrian medicine)(လက်ဖက်ရည်အနေနဲ့သော်လည်းကောင်း အရွက်ကိုလည်းကောင်း) အနေနဲ့ သောက်သုံးပြီး ကျောက်ကပ်နဲ့ ဆီးလမ်းကြောင်းရောဂါများ ၊ အစာလမ်းကြောင်း အူများ gastrointestinal tract, locomotor system, အ​​​ရေပြား skin, နှလုံးကြွက်သား cardiovascular system, hemorrhage, တုပ်ကွေး  influenza, အဆစ်​အမြစ်ရောင်သောရောဂါ rheumatism နဲ့  ဂေါက်ရောဂါ gout ရောဂါများကုသရာမှာသုံးကြပါတယ်။

ဖက်ယားပင်တွေမှာ အကောင်းဆုံးအမျှင်တွေပါကြတယ်။ ရိုးရာအနေနဲ့  အတွင်းခံ လိုင်နာအသား linen အနေနဲ့ အသုံးပြုကြပါသည်။ ဝါဂွမ်းနဲ့မတူတာက (nettles) ဖက်ယားတွေက ပိုးတွေရဲ့ ဖျက်စီးမှုမခံရတာပါဘဲ၊ ဒါပေမဲ့ နူးညံမှုမရှိကြမ်းတမ်းသောလက္ခဏာရှိပါတယ်။ သမိုင်းကြောင်းကိုပြန်ကြည့်ရရင် ဖက်ယားပင်က ချည်ကို လွန်ခဲ့သော နှစ်၂၀၀၀ ခန့်ကသုံးခဲ့တယ်လို့ပြောရင် မိတ်ဆွေတို့ အံသြကြလိမ့်မယ်၊ ဝါဂွမ်းအခက်အခဲကြောင့် ပထမကမ္ဘာစစ်က ဂျာမန်စစ်သည်တွေရဲ့ ယူနီဖောင်းကို ဒီအပင်ကရတဲ့ ချည်ကိုဘဲသုံးခဲ့ရတယ်၊ မကြာမီကဆိုရင် သြစတေးလျ၊ ဂျာမနီ၊ အီတလီ မှာရှိတဲ့ ကုမ္ပဏီများက   စီးပွားဖြစ် nettle textiles များထုတ်လုပ်နေပြီဖြစ်ပါတယ်။ အချို့နိုင်ငံတွေဆို ဖက်ယားအရွက်က အရသာကောင်းလွန်းလို့ ချက်တောင်စားကြပါသေးတယ်၊ လူသားအကျိုးပြုအပင်လေးတွေပါ။

Wikipedia ကိုမှီ၍ရေးပါသည်။

ကိုသက်နိုင်ဦး

ဟုမ္မလင်း

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်