စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်မှုအများဆုံးပေမယ့် စားသုံးဆီအကျပ်အတည်းဖြစ်နေတဲ့ အင်ဒိုနီးရှား

မတ်လ အလယ်လောက်ကပေါ့။ ကလေးတစ်ယောက်အမေ အီဇာဝါတီဒေဝီဟာ ဂျာဗားပြည်အလယ်ပိုင်းက မြို့တစ်မြို့ရဲ့ ကုန်စုံဆိုင်တစ်ဆိုင်မှာ ဆီဝယ်ဖို့ မနက် လေးနာရီကတည်းက တန်းစီနေခဲ့ရတယ်။

ဆိုင်လည်းဖွင့်ရော လူတန်းကြီးက နှစ်ကီလိုမီတာ (တစ်မိုင်ကျော်) လောက်အထိ ဖြစ်နေပြီ။ ကံကောင်းထောက်မစွာနဲ့ပဲ သူမ ဆီတစ်ပုံး ဝယ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှား စားအုန်းဆီ ငါးပုံနှစ်ပုံနီးပါးကို ထုတ်လုပ်နေတဲ့ ဘော်နီယိုကျွန်း၊ အရှေ့ကာလီမန်တန်မှာတော့ ဒီလထဲမှာ ဆီဝယ်ဖို့ တန်းစီစောင့်ဆိုင်းရင်း အိမ်ရှင်မ အနည်းဆုံး နှစ်ယောက်လောက် သေဆုံးခဲ့ရပြီးပါပြီ။

အင်ဒိုနီးရှား အစိုးရဟာ ဖေဖော်ဝါရီလထဲမှာ (စားအုန်းဆီက ထုတ်တဲ့) ဟင်းချက်ဆီ လက်လီဈေးကို အကောင်းစားဆီအတွက် တစ်လီတာ ၁၄၀၀၀ ရူပီးယား (တစ်ဒေါ်လာ) နှုန်း၊ အခြား ဈေးသက်သာအမျိုးအစားအတွက် ၁၁၅၀၀ ရူပီးယားနှုန်း ကန့်သတ်လိုက်ပါတယ်။ ဒီလိုကန့်သတ်လိုက်ပြီး ညတွင်းချင်းပဲ လူဦးရေ ၂၇၃ သန်း နေထိုင်ရာ နိုင်ငံအနှံ့ရှိ ဈေးဆိုင်တွေပေါ်က ဆီတွေ ကြက်ပျောက်ငှက်ပျောက် ပျောက်သွားပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသားအများစုအဖို့ တင်သွင်း စားသုံးဆီဆိုတာကလည်း ဝယ်ဖို့မတတ်နိုင်တဲ့ ပကာသနကုန်စည်တစ်မျိုးပါ။ မတ်လ ၁၆ ရက်ရောက်တော့ အစိုးရက ဈေးနှုန်းကန့်သတ်ချက်ကို ဖယ်ရှားလိုက်တယ်။ ချက်ချင်းဆိုသလိုပဲ ဆိုင်တွေပေါ်က ပျောက်သွားတဲ့ ဆီတွေ အံ့ဩလောက်စွာ ပြန်ပေါ်လာပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီလိုဖြစ်စဉ်အတွင်း ဆီဈေးက သုံးဆကျော်လောက် တက်သွားခဲ့တာပါ။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ ဈေးပေါင်း ၂၇၄ ခုက စားဆီဈေးတွေကို လိုက်ကြည့်နေတဲ့ အစိုးရရဲ့ စစ်ဆေးရေးအရာရှိ ယေဒါဟန်ဒရာကတော့ ယခုလို ဈေးတက်လာတာ ယူကရိန်းစစ်ပွဲကြောင့်၊ ကပ်ရောဂါကြောင့်လို့ ယိုးမယ်ဖွဲ့ပါတယ်။ ဖေဖော်ဝါရီလထဲ ဝင်လာတဲ့အခါ စားအုန်းဆီကြမ်း CPO ဈေး နှစ်အလိုက် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်သွားပါတယ်။ အစိုးရက ဒီအရေးကြီးကုန်စည်ရဲ့ လက်လီဈေးတွေ ကျ‌လာဖို့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ဇန်နဝါရီလထဲမှာ ထုတ်လုပ်သူတိုင်း ပြည်ပမတင်ပို့မီ ပြည်တွင်းဈေးကွက်အတွင်း ရောင်းပေးရန်ပမာဏ (DMO) ကို ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ မတ်လဆန်းမှာတော့ DMO ကို ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းထိ တိုးမြှင့်ခဲ့ပြန်တယ်။ ဒါကို ထုတ်လုပ်သူတွေဘက်က အပြင်းအထန် ဆန့်ကျင်လာကြတော့ အစိုးရဟာ နောက်တစ်ပတ်အကြာမှာ DMO သတ်မှတ်တာကို ပြန်ရုပ်သိမ်းပြီး ပို့ကုန်ခွန်ကိုပဲ မြှင့်တင်စည်းကြပ်လိုက်ပါတယ်။

ကနဦး DMO အစီအမံအောက်မှာ ဟင်းချက်ဆီကို သတ်မှတ်ဈေးအတိုင်း ရောင်းစေခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒါဟာ ထုတ်လုပ်စရိတ်ကို ကာမိဖို့မလွယ်ဘူးလို့ ထုတ်လုပ်သူတွေက ပြောပါတယ်။ စားအုန်းဆီကြမ်းတင်ပို့ဈေးနဲ့ ပြည်တွင်းသတ်မှတ်ဈေး ကွာခြားလွန်းနေတာက အကြောက်လွန်ဝယ်ယူမှုတွေနဲ့ ကုန်လှောင်မှုတွေကို မြင့်တက်စေခဲ့တာလို့ မစ္စတာ ယေဒါက ပြောပါတယ်။

Greenpeace Indonesia သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အဖွဲ့ရဲ့ တာဝန်ရှိ အေရီးရွမ်ပက်စ်ကတော့ အစိုးရအနေနဲ့ ရောင်းကုန်တွေ လှောင်ထားနေကျဖြစ်တဲ့ လုပ်ငန်း ချုပ်ကိုင်ထားသူ လူတစ်စုကိုသာ သေချာကြပ်မတ်သင့်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားဟာ ၂၀၁၉ ထဲမှာ စားအုန်းဆီကြမ်း တန်ချိန် ၄၇ ဒသမ ၁ သန်း ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး အဲဒီထဲက ၇၆ ရာခိုင်နှုန်းကို ပြည်ပပို့ခဲ့ပါတယ်။ GAPKI လို့ ခေါ်တဲ့ အင်ဒိုနီးရှားစားအုန်းဆီအသင်း တာဝန်ရှိ အက်ဒီဟာတိုနိုက DMO သတ်မှတ်ချက် ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းဟာ ပြည်တွင်းလိုအပ်ချက်ကို အလွယ်တကူ ကျော်လွန်ပေမဲ့ ဆီတွေဟာ ဖြန့်ချိရေးဈေးကွက်ရဲ့ တနေရာရာမှာ ပျောက်ဆုံးနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ အမှန်တကယ်လည်း အစိုးရကော်မရှင်အဖွဲ့တစ်ခုက မတ်လလယ်လောက်မှာ စုံစမ်းစစ်ဆေးတော့ လုပ်ငန်းစုကြီးတွေဟာ ဟင်းချက်ဆီ တန်ချိန် သန်းပေါင်းများစွာကို လှောင်ထားကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဘာကြောင့်ပဲ ဆီပြတ်ပြတ်၊ ဘာကြောင့်ပဲ ဈေးတက်တက် ဆီလျှော့သုံးလိုတဲ့ သူက သိပ်မရှိလှပါဘူး။ အင်ဒိုနီးရှားတွေဟာ ဆီသုံးများတဲ့ ပဲပုပ်စေ့ကြော်နဲ့ ရွက်စုံကြော်တို့ကို သိပ်ကြိုက်ကြတယ်။ သမ္မတဟောင်းလည်း ဖြစ်သလို လက်ရှိသမ္မတရဲ့ပါတီ အကြီးအကဲအဖြစ် ထမ်းဆောင်နေသေးတဲ့ မီဂါဝါတီ ဆူကာနိုပူထရီ က "သက်ရှည်ကျန်းမာ" အကြောင်းအရာနဲ့ ပတ်သက်လို့ အွန်လိုင်းကနေ စကားပြောဆိုခဲ့ပြီး အချက်အပြုတ်ရေးရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲကြဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။ "ပြုတ်စား ပေါင်းစားဖို့ နည်းလမ်းတွေ ရှိတယ်မဟုတ်လား။ ဒါ အင်ဒိုနီးရှားတွေ စားနေကျ အစားအစာပဲလေ။ ဘာကြောင့် ပြောင်းလဲဖို့ ဒီလောက် ခက်ခဲနေကြတာလဲ" လို့ သူက ပြောပါတယ်။

အင်ဒိုနီးရှားတွေကတော့ သူမ မှတ်ချက်စကားကို နာခံလိုခြင်း မရှိကြပါဘူး။ အင်တာနက် သုံးစွဲသူတစ်ယောက်က ငါးမုန့်ခြောက်တွေ ပြုတ်ထားတာ၊ ပဲပုပ်စေ့တွေ ပေါင်းထားတာ ဗွီဒီယိုရိုက်ပြီး တင်ထားပါတယ်။ နောက်တစ်ယောက်ကလည်း အသီးအရွက်စုံတွေ ပေါင်းထားတဲ့ပုံ တင်ပြီး "ဒါလားဟဲ့ ငါတို့ အနာဂတ်" လို့ စာရေးထားပါတယ်။ သူတို့ တင်ထားတာတွေက အရသာ ရှိမယ့်ပုံတော့ မပေါ်ပါဘူး။

ဝေယံဟိန်း (B.Ag)

Ref: Indonesia, the world’s biggest producer, has a palm-oil crisis - The economist

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...