သေဆုံး၊ ထိခိုက်မှု မြင့်မားသည့် ကြက်ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါ ဂေါက်ရောဂါ

ကြက် သောက်ရေမကြာခဏပြတ်တောက်ရာမှဖြစ်သော ကြက်ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်သည့်   ( visceral gout ) ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါဂေါက်ရောဂါအကြောင်းတင်ပြချင်ပါသည်။ 

ဤရောဂါသည် ရေပိုက်များ nipple ခေါင်းများ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ချေးပိတ်ခြင်း ရေဘားပိတ်ပြီးပြန်ဖွင့်ရန်မေ့လျော့ခြင်းတို့ကြောင့် မလိုအပ်ဘဲ ဆုံးရှုံးမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့လေ့ရှိသော ရောဂါလည်း ဖြစ်ပါသည်။

Gout (ဂေါက်ရောဂါ)

Urate ခေါ် ခန္ဓာကိုယ်မှ စွန့်ပစ်ရမည့် အညစ်အကြေးများသည်  ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများ တစ်ရှူးများတွင် စုပုံနေသည့် လက္ခဏာကို gout ဟု ခေါ်ဆိုပါသည်။ urate သည် အသားဓာတ်များချေဖျက်ပြီး အာဟာရဓါတ် ပြိုကွဲရမှ ထွက်ပေါ်လာ သော end product ဖြစ်သည်။

Gout ရောဂါလက္ခဏာများ 

သိသာထင်ရှားသောလက္ခဏာပြခြင်းမရှိ၊ ကြက်များကုပ်နေခြင်း၊ အစာစားလျော့ခြင်း၊ အမွေးစောင်းခြင်း၊ အရေပြား ခြောက်သွေ့ခြင်း၊ ပိန်ချုံးခြင်း၊ ကြက်၏ဖင်တွင်စိုစွတ်နေခြင်း၊ အူလမ်းကြောင်းရောင်ရမ်းခြင်းတို့ တွေ့ နိုင်ပါသည်။ 

Gout ရောဂါကို ( ၂  )မျိုးတွေ့နိုင်ပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ visceral gout ( ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါဂေါက် ) နှင့် articular gout ( အဆစ်ရောင်ရမ်းကိုက်ခဲနာ )တို့ဖြစ်ပါသည်။ 

ဤဆောင်းပါးတွင်တော့ ကြက်များတွင် အဖြစ်များသော Visceral gout ကိုသာ တင်ပြသွားလိုပါသည်။

Visceral gout ဆိုသည်မှာ ကျောက်ကပ်ပျက်စီးခြင်းကြောင့်  ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများဖြစ်သော ဆီးပြွန်၊ နှလုံးမြှေး၊ အသည်း၊ အူထိန်းမြှေးများ၊ လေအိတ်များ၊  peritoneum ခေါ် ဝမ်းခေါင်းမြှေးတို့တွင် မြေဖြူမှုန့်ကဲ့သို့သော အမှုန်များကပ်လျှက် ၎င်းကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများ၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာကိုပါ ထိခိုက်ပျက်စီးစေသော ရောဂါဖြစ်ပါသည်။   

Gout ဘာကြောင့်ဖြစ်

ပုံမှန်အားဖြင့် ကြက်တို့သည် စားလိုက်သောအစာ၏ အသားဓာတ်များဖြိုခွဲပြီးနောက် uric acid ထွက်လာကာ သွေးထဲသို့ရောက်သည်။ ထိုသွေးထဲရှိသော uric acid ကို ကျောက်ကပ်မှအညစ်အကြေးအဖြစ်စွန့် ထုတ်ပစ်လေ့ရှိသည်။ အကြောင်းကြောင်းကြောင့် ကျောက်ကပ်မှ စွန့်ထုတ်နိုင်သော ပမာဏထက်များလာပါက ကောင်းစွာ မစွန့်ထုတ်နိုင်ပဲ gout ရောဂါကိုခံစားစေရပါသည်။ ကြက်များတွင် Gout ဖြစ်စေရန် ဆက်နွှယ်သော အကြောင်းအရာများစွာ ရှိနေပါသည်။

၁။ အစာတွင် CALCIUM များပြားခြင်း 

အချို့ကြက်မွေးမြူသူတို့ 16 ပတ်အရွယ်ဥစမ်းကိုဝယ်ယူပြီးမွေးမြူရာ ဥ မဥသေးမီကပင် ဥစားစာကို ကျွေးသည်ကို တွေ့ဖူးပါသည်။ အမှန်မှာ  PRE-LAYER FEED ခေါ်သော ဥစမ်းအရွယ် ကျွေးမွေးသောအစာကို ကျွေးသင့်သည်။ ဈေးကွက်တွင်ဝယ်ယူရနိုင်သော်လည်း သုံးစွဲသူနည်းပါးခြင်းကြောင့် အစာစက်ရုံများသို့ သီးခြားမှာရသည်လည်း ရှိပါသည်။ ထိုသို့မလုပ်ဘဲ အလွယ်တကူရနိုင်သော ဥကြက်မ အစာကျွေးရာ အစာတွင် CALCIUM ပါဝင်မှုများနေပြီး ကျောက်ကပ်ပျက်စီးတတ်ပါသည်။

  ၂။ High protein diet:( အစာတွင်အသားဓာတ်ပါဝင်မှုမြင့်မားခြင်း ) 

ကြက်စာတွင်အသားဓာတ်ကို - ကြက်များ၏အာဟာရလိုအပ်ချက်ထက်ကျော်လွန်စွာကျွေးမွေးခြင်းသည်လည်း ကောင်းကျိုးထက်ဆိုးကျိုးကိုရစေသည် ( > 30% C.P )။ အသားဓာတ်ချေဖျက်ပြိုကွဲရာမှထွက်လာသော   Uric acid  များလေဖြစ်ကာ သွေးထဲတွင်ပို လျှံစေပြီး Gout ကိုဖြစ်စေသည်။ 

၃။ Vitamin A deficiency ( ဗီတာမင်အေချို့တဲ့ခြင်း) 

ကြက်တို့တွင် ဗီတာမင်အေသည် အလွန်အရေးကြီးသောအရာဖြစ်သည်။ ၎င်းသည်အပူကြောင့်လည်း ပျက်စီးနိုင်၊ အစာများ နေရောင်တွင်တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ခြင်းဖြင့်လည်း ပျက်စီးနိုင်သည်။ မလတ်ဆတ်သောအစာတွင် ဗီတာမင်အေ ဆုံးရှုံးလေ့ရှိသည်။ ရေရှည် ချို့တဲ့ကဆီးပြွန်၏ အတွင်းနံရံများပျက်စီးစေပြီး အညစ်အကြေးစွန့်ရန်ခက်ခဲကာ Gout ကို ဖြစ်စေပါသည်။ 

၄။ Low-Phosphorus diet (အစာတွင် Phosphorus လျော့နည်းခြင်း)

Phosphorus သည် ဆီးလမ်းကြောင်းအချဉ်ဓာတ်များခြင်း ( pH ကျစေသောအာနိသင် )  ဖြစ်ပါသည်။ ထိုအခါ  ဆီးကျောက်တည်ခြင်းကို ကာကွယ်စေသည်။ ယင်းဓာတ် (phosphorus ) လျော့နည်းလျှင် ( <  0.6% ) ဆီးကျောက်တည်ခြင်းမှ ကာကွယ်နိုင်ခြင်းမရှိဘဲ Gout ဖြစ်ခြင်းကို အားပေးပါသည်။ 

၅။ High cholesterol diet: (အစာတွင် ကိုလက်စရောများခြင်း)

အစာ Cholesterol များခြင်းသည် ကျောက်ကပ်ရောဂါကို ဖြစ်စေပြီး Gout ဖြစ်ရန် အခွင့်အလမ်း ဖြစ်စေပါသည်။

၆။ Management-related  ( စီမံခန့်ခွဲမှုလိုအပ်ချက် )

ကြက်များ သောက်ရေအလုံအလောက်ရအောင် အမြဲသတိပြုရန်လိုပါသည်။ nipple များချေးတက်ပိတ်စို့ခြင်း၊ ကြက်များသယ်ယူရာတွင် ခရီးဝေးလွန်းခြင်း၊ ကြက်များ ဝမ်းအလွန်အမင်းသွားခြင်းတို့က ( Dehydaration ) ရေဓာတ်ခန်းခြောက်ခြင်းကိုဖြစ်စေကာ ကျောက်ကပ်ပျက်စီးစေပြီး Gout ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ 

၇။ Viral infections ( ဗိုင်းရပ်ကြောင့်ဖြစ်သောရောဂါများနှင့်ဆက်နွှယ်မှု)

ယနေ့အဖြစ်များသော IB ဗိုင်းရပ်ပိုးသည် ပိုးမျိုးကွဲအမျိုးမျိုးကိုပြောင်းလဲတတ်သော Infectious Brochitis ရောဂါဖြစ်စေသည့်ပိုး(nephrotropic strain virus )က  ကျောက်ကပ်ကိုပျက်စီးစေပါသည်။ 

၈။ Toxic substances to the kidneys (ကျောက်ကပ်ကိုထိခိုက်သော အဆိပ်အတောက်များ)

ကြက်စာများ၊ ကြက်ငယ်စဉ်ခင်းပေးသော ဖွဲခင်းများ၊ အလုံပိတ်စနစ်ဖြင့်မွေးမြူသော ခြံရှိအခင်းများတွင် မှိုများတွယ်ကပ်တတ်ပါသည်။ ကြက်က ထိုမှိုပါသောအစာ ဖွဲခင်းတို့ကို စားမိက  မှိုဆိပ်သင့်ခြင်း ခံစားရပြီး ကျောက်ကပ်ပျက်စီးစေပါသည်။

၉။ Sulfa and Aminoglycoside Antibiotics:(ဆာလ်ဖာနှင့် Aminoglycoside အုပ်စုဝင်ပဋိဇီဝဆေးများ)

ဆာလ်ဖာနှင် Aminoglycoside အုပ်စုဝင်ဆေးများ ပဋိဇီဝဆေးများ ( ဥပမာ  Sulfamethioxine,Gentamycin, Neomycin, Doxycycline,  Streptomycin ,Tetracycline ) ကို ခန္ဓာကိုယ်က ဖယ်ထုတ်ရာတွင် ကျောက်ကပ်မှ စွန့်ထုတ်ရတဲ့အခါ ကျောက်ကပ် ရောင်ရမ်းပျက်စီးစေပါသည်။ အထူးသဖြင့်ကြက်က ၎င်းဆေးများပေးချိန်  ရေသောက် နည်းပါက ကျောက်ကပ်ပျက်စီးမှု ပိုဆိုးစေသည်။ အခြားပဋိဇီဝဆေးများ ဆေးချိန်ပိုသုံးပါက (over doses )ကျောက်ကပ်ထိခိုက်စေပါသည်။

မွေးမြူရေးခြံများမှ ကြက်များသေဆုံးသောအခါ အထူးသဖြင့်ကျောက်ကပ်ရောင်ရမ်းပျက်စီးခြင်းကို အမြဲလိုလို တွေ့လေ့ရှိပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ ကျောက်ကပ်ရောင်ရမ်းပျက်စီးခြင်းသည် Gout ရောဂါဖြစ်နိုင်ပါသည်။

Visceral gout ရောဂါသည် ထင်ရှားသော လက္ခဏာမပြဘဲ သေနှုန်း 2-4 % ထိ ရှိနိင်ပါသည်။ ထို့ပြင်ကြီးထွားနှုန်းကျခြင်း အစာစားနှုန်းကျ၍ ဥနှုန်းကျခြင်းတို့ကြောင့် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းတွင် ထိခိုက်လာနိုင်သည့်အတွက် ဆင်ခြင်သတိပြုကာကွယ်နိုင်ပါရန် တင်ပြလိုက်ရပါသည်။ 

Dr.ညွန့်ရွှေ ( မွေးမြူ/ဆေးကု )

Reference: 

  Hy-line International. Avian Urolithiasis (Gout) Redbook (2016)

  Zmuda MJ, Quebbemann AJ.. Localization of renal tubular uric acid transport defect in gouty chickens American Journal of Physiology (1975)

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်