စမြိတ်

စမြိတ်ပင်သည် နှစ်ချင်းစားသီးနှံဖြစ်ပြီး အရွက်နှင့်အစေ့ကို စားသုံးရသည်။ အပင်အမြင့် ၁၂-၃၆လက်မရှိပြီး၊ အကျယ် ၆-၂၄ လက်မရှိသည်။ စမြိတ်သည် စိုက်ပျိုးရန် လွယ်ကူသော အပင် ဖြစ်သည်။ အရွက်များသည် နူးညံ့ပြီး ငှက်မွှေးတောင်သဏ္ဌာန်ရှိသည်။ နွေရာသီတွင် အဝါရောင်ပန်းပွင့်များသည် အခိုင်တွင် ထိပ်ဖျား၌ ညီညာစွာပွင့်ကြသည်။ အစေ့များသည် နွေရာသီနှောင်းပိုင်းနှင့် ဆောင်းရာသီပေါက်တွင် ရင့်မှည့်ကြသည်။ စမြိတ်ကို ချဥ်ဖတ်တည်ခြင်းအပြင် အရွက်များကို နုတ်နုတ်စင်းပြီး၊ အားလူးအသုပ်မှ ဆာလမွန်ငါးအထိ အစားအစာများစွာတွင် ထည့်၍ စားသုံးကြသည်။

ဥယှာဥ်ခြံစိုက်ပျိုးသူများအတွက် စမြိတ်ပင်သည် အလွန်အရေးပါသော သီးနှံပင်ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ လေ့စ်ဝင်း(lacewings) စသော မိတ်ဆွေပိုးအမျိုးမျိုး၏ အဓိကအစာမှာ စမြိတ်ပင်ဖြစ်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ပျပိုးသည် လေ့စ်ဝင်းပိုး၏ အဓိကအစာဖြစ်၍ ဥယျာဥ်တွင် ပျပိုးကျရောက်မှု နည်းပါးသည်။ စမြိတ်သည် မျိုးရင်းတူ ပါစလီ ခေါ် တရုတ်နံနံကဲ့သို့ ပျံလွှားမြီးပုံစံရှိ အလှပဆုံးလိပ်ပြာအနက်ရောင်တစ်မျိုး၏ အိမ်ရှင်လက်ခံပင်ဖြစ်သည်။

(၁) စိုက်ပျိုးခြင်း

နွေရာသီ၌ ပူပြင်းသောရာသီတွင် နွေဦးပေါက်ရာသီ၌ဖြစ်စေ၊ ဆောင်းဦးပေါက်ရာသီ၌ဖြစ်စေ၊ အစေ့ကို စိုက်ပျိုးရသည်။ မြေတွင် ခိုင်မြဲသွားသော အပင်ကြီးများက အစေ့ကျပြီး အလေ့ကျ အပင် ပေါက်နိုင်သည်။ မျိုးစေ့ကို ကြဲပက်စိုက်ပျိုးရသည်။ စိုက်ပျိုးမြေသည် မြေဩဇာထက်သန်ရမည်။ အစိုဓါတ် ရှိရမည်။ ရေထုတ်လွယ်ရမည်။ မျိုးစေ့များကို ကြဲပက်ပြီး ဇကာချထားသော မြေဆွေးဖြင့် ပါးပါးဖုံးအုပ်ပေးရသည်။ နေရောင်အပြည့်အဝရရှိသော မြေနေရာ ဖြစ်ရသည်။ စားသုံး၍ရသော အရွယ်ရောက်လျှင် ပင်ကြပ်နှုတ်ရသည်။

စမြိတ်ရွက်အမြဲမပြတ်ရရှိစေရန် တစ်လလျှင်တစ်ကြိမ် စိုက်ပျိုးသွာသင့်သည်။ အပင်ငယ်စဥ် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ပေါင်းမြက်ကို လက်ဖြင့် နှုတ်ရသည်။ ပန်းပွင့်းရိုးတံထွက်လာလျှင် ချိုးပေးမှ အရွက်များများထွက်သည်။ စမြိတ်သည် ဒဏ်ခံနိုင်သော သီးနံဖြစ်သော်လည်း အစိုဓါတ် အမြဲ ရှိနေရန် လိုအပ်သည်။ နိုက်တရိုဂျင်ဓါတ်များသော အရည်ဖျော်မြေဩဇာကို လစဥ်ကျွေးပေးရသည်။ အအေးဒဏ်ခံနိုင်သဖြင့် ဥယျာဥ်တဲတွင် ဆောင်းဦးပေါက်နှောင်းပိုင်းကာလများအထိ စမြိတ်ပင်ကို တွေ့ရသည်။

(၁) ရိတ်သိမ်းခြင်း

မျိုးစေ့ကို စိုက်ပျိုးပြီး ၃၅-၅၅ ရက်ကြာလျှင် အရွက်ကို ခူးယူနိုင်သည်။ အပင်မှ အရွက်ကို လိုသလောက် ခူးယူနိုင်သည်။သို့သော် တစ်ပင်လုံးဆွဲနှုတ်ရသည်။ စိုက်ပျိုးပြီးရက်ပေါင်း ၇၅-၁၀၀ကြာမှ အစေ့များ ဖြစ်ပေါ်သည်။ အစေ့များညိုရောင်သန်းလာလျှင် အစေ့အုံအောက် ၄ လက်မ ရိုးတံပါအောင် ဖြတ်ယူရသည်၊ အစေ့အုံကို စက္ကူအိတ်တွင် စောက်ထိုးထည့်၍ ချိတ်ဆွဲထားရသည်။ အရွက်များကို လေဖြင့် ခြောက်အောင်ထား၍ဖြစ်စေ၊ အေးခဲထား၍ဖြစ်စေ တာရှည်ထားခံနိုင်သည်။ အရွက်လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်သည် အရွက်သုပ်၊ ဆော့စ်၊ အရည်သောက်ဟင်း၊ ပေါင်မုန့်၊ ပက်စတို၊ အားလူးသုပ်၊ ကြက်ဥဟင်းလျာများတွင် အနံ့သာ မဟုတ်ဘဲ မျက်စိပသာဒပါ ပေးစွမ်းသည်။ အစေ့အခြောက်များကို အချဥ်တည်သော ဆားဖျော်ရည်တွင် ထည့်၍ သုံးရသည်။

(၃)ပိုးမွှာရောဂါ

တရုတ်နံနံစားသော လောက်ကောင်သည် စမြိတ်ကို စားသည်။ လက်ဖြင့် ကောက်ယူနှိမ်နင်းနိုင်သည်။

(၄) မျိုးများ

ဘူကေး(Bouquet) မျိုးကို အနံ့အပြား စိုက်ပျိုးကြသည်။ ထိုမျိုးမှာ အစေ့အုံကြီးသည်။ ဖန်းလိ(ဖ်)(Femleaf)မျိုးသည် နူးညံ့သော ငှက်မွှေးတောင် ကဲ့သို့သော အရွက်များရှိပြီး၊ စိမ်းပြာရောင် အပင်ပုမျိုးဖြစ်သည်။ အရွက်ထွက်ရှိမှု များသည်။ လောင်အိုင်လင်မွန်မော(လ်)(Long Island Monnonth)မျိုးကို အရွက်ရော အစေ့ကိုပါ သုံးစွဲရန် ကျယ်ပြန့်စွာ စိုက်ပျိုးကြသည်။ စူပါဒူးကတ်(Superdukar)မျိုးသည် အရွက်အထွက်များသည်။ ထိုမျိူးကိ အဓိက ဆီ(Essential Oil)နှင့် အနံ့ပါရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၌ စမြိတ် (Dill-Peu cedanum graveolens, Benth) နှင့် စမွှတ်ရွက် သို့မဟုတ် စမုန်ညိုရွက် (Sowa Leaves – Anethum Sowa, Roxb) ဟု ၂ မျိုးရှိသည်။

(၅) အာဟာရဓါတ်

မြန်မာ့ဆေးကျမ်းအလိုအရ စမြိတ်ရွက်သည် အလွန် အနံ့အခိုး ပြင်း၏။ နံနံထက် တက်တတ်၏။ ဂန္ဓပ ပထဝီမျိုးတည်း(ဇီဝိတ)။ စမြိတ်ရွက်သည် ချို၏။ လေနှင့် သလိပ်ကို နိုင်၏။ သွေးကို ကြွစေတတ်၏။ မူးမော်စေတတ်၏(ရျူ)။ စမြိတ်စေ့သည် ဓာတ်ကျိုး၊ ဓာတ်ပျက်ကိုလည်းကောင်း၊ လေနာကြီး ဒေါသနာ၊ အော့အန်နာတို့ကိုလည်းကောင်း ပယ်နိုင်၏(ဓာတုရသ)။

ဒေါက်တာချစ် ရေးသားသော  စားဖို့ စိုက်စို့ ဈေးကွက်တိုးချဲ့ဗျို့ အတွဲ(၂) စာအုပ်မှ ထုတ်နုတ် ဖော်ပြပါသည်။

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်