ခရမ်းချဥ်အပင်ညှိုးရခြင်းအကြောင်းရင်းများနှင့် ထိန်းသိမ်းနည်းများ(၁)

တောင်သူမိတ်ဆွေများနဲ့ ကွင်းဆင်းရင်း၊ နှီးနှောဖလှယ်ရင်း၊ စိုက်ခင်းအတွင်း အများဆုံးဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိပြီး အမေးများ အကြောင်းအရာလေးတွေရယ်၊ ပြန်လည်ဖြေကြားလိုက်ရပေမယ့် အချိန်၊ နေရာတခုကြောင့် ၊ ပြည့်စုံစွာမဖြေကြားလိုက်ရတဲ့ အကြောင်းအရာလေးတွေကို....

စာဖတ်မိတ်ဆွေများ၊ ဗဟုသုတ၊အကျိုးစီးပွား အလို့ငှာ၊ ဒီစာစုကို ရေးသားရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

#အကြောင်းအရာက ခရမ်းချဥ်ပင်တွေမှာ အပင်ညှိုးလက္ခဏာတွေဟာ..

"ဘာကြောင့်ညှိးရပါသလဲ ? ”

အကြောင်းရင်းကိုအရင်သိမှ "အကြောင်းကိုပယ်၊ အကျိုးကိုဆယ်" နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

#ခရမ်းချဉ်အပင်ညှိုးရခြင်းအကြောင်းတရား များစွာရှိပါလိမ့်မယ်။ ဒေသ၊ ရာသီဥတု၊ ပတ်ဝန်းကျင်အပေါ်မူတည်မှာပေါ့လေ။

များစွာသော အကြောင်းရင်းတွေထဲက မြန်မာနိုင်ငံ ခရမ်းချဉ်စိုက်တောင်သူများတွေ့ရတတ်သော/ တွေ့နိုင်သော အကြောင်းအရာများကို ကောက်နုတ်တင်ပြလိုက်ပါတယ်။

၁။ ရေ၊ အစိုဓါတ် လိုအပ်သောကြောင့် အပင်ညှိုးခြင်း

"ရေငတ်ရင် အပင်ညှိုးမယ်"ဆိုတာ အရမ်းရိုးရှင်းပါတယ်။ သို့သော် ရေသွင်းလျက်နဲ့လည်း ရေငတ်တတ်ပါတယ်။

ရေသွင်းမြောင်းက နက်နေပြီး၊ အမြစ်က အမြင့်ရောက်နေရင် (သို့မဟုတ်) အမြစ်နဲ့ ရေနဲ့ဝေးနေရင်၊ရေသွင်းပေမယ့် ရေငတ်တတ်ပါတယ်။ ရေငတ်ရင် အပင်ညှိုးပါတယ်။ ရောဂါမဟုတ်ပါ။

၂။ သွင်းရေ/ မိုး များခြင်း၊ ရေဝပ်ခြင်း

Water logged အပင်ခြေ ရေဝပ်ချိန်ကြာရင်၊ အမြစ် ရေငုံပြီး ပင်ရည်မပြန်နိုင်ဘဲ အပင်ညှိုးတဲ့ လက္ခဏာပါ။

"ဘက်တီးရီးယား စိမ်ညှိုး" ရောဂါနဲ့ မှားတတ်ပါတယ်။

ရေသွင်းနည်းစနစ် မှန်ကန်ဖို့နဲ့ ရေမဝပ်နိုင်အောင် စိမ့်မြောင်း၊ ပတ်မြောင်း လိုအပ်ပါတယ်။

၃။ ရွှေ့ပြောင်းစိုက်ချိန်ကာလ ညှိုးခြင်း

အမြစ်သစ်အား မွေးချိန် အပင်ညှိုးခြင်း၊ ရွှေ့စိုက်ကာလ အခိုက်အတန့်ညှိုးတာ ဖြစ်လို့ သဘာဝဖြစ်စဥ်တခုသာဖြစ်ပါတယ်။

သို့သော်၊ အမြစ်သစ် မထွက်နိုင်ဘဲ recover ပြန်မဖြစ်နိုင်ရင်၊ ၇ ရက်ကနေ ၁၀ ရက်ထက်ကြာတဲ့ထိ ညှိုးနေရင်တော့ အမှားအယွင်း တခုခု ရှိလို့ဆိုတာ နားလည်ထားဖို့ လိုပါမယ်။

(ဥပမာ-ပျိုးပင် မသန်ခြင်း၊မသန့်ခြင်း၊ မြေအောင်းပိုး..စသည်)

၄။ အပူချိန်နိမ့်လွန်း/မြင့်လွန်းခြင်းကြောင့် အပင်ညှိုးရခြင်း။

ရေခဲ ဒေသ၊ ဆီးနှင်းကျတဲ့ ဒေသ နဲ့ နှင်းမုန်တိုင်းကြောင့် အပင်ညှိုးရတယ်ဆိုတာ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ တွေ့ရနည်းပါလိမ့်မယ်။

သို့သော်..အပူချိန် ၄၃ ဒီဂရီ ဆဲစိယပ်အထိ ပူပြင်းချိန်မှာ မြေတွင်းအပူချိန် (Soil Temperatures)   မြင့်တက်ပြီး အစာစားတဲ့အမြစ်လေး(Root hairs) တွေ အပူလောင်ပြီး ရေငတ်လက္ခဏာဖြစ်ကာအပင်ညှိုးစေတတ်ပါတယ်။

ဒီဖြစ်စဥ်မျိုးဟာ အပူချိန်မြင့်ကာလမှာ ဖရဲ၊ သခွား၊ ငရုတ်စသဖြင့် ဘောင်စိုက်သီးနှံတွေမှာ အဖြစ်များပါတယ်။ အပင်ခြေကို လက်နဲ့စမ်းကြည့်ရင်အရမ်းပူလောင်နေပါလိမ့်မယ်။ မြေကြီးထဲ ရှိနေတဲ့အမြစ်နုနုလေးတွေ ခံနိုင်ရည် မရှိတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီတော့ ပလတ်စတစ် အုပ်ထားရင် ဖွင့်ပေးပါ။ စိုက်ဘောင်ကို မြေဖုံးပစ္စည်း(mulching)အုပ်တာတွေ လုပ်ပေးပါ။

၅။ မှိုရောဂါ တမျိုးမျိုးကြောင့် အပင်ညှိုးခြင်း

ရာသီဥတုက မိုးအုံ့ နေမယ်၊ စိုစွတ် အုံ့အိုက်ချိန်ကြာမယ်. ဆိုရင်၊ မှိုရောဂါ တမျိုးမျိုး ရလာတတ်ပါတယ်။

ဥပမာ..verticillium wilt(ဗာတီစီလီယံပင်ညှိုးရောဂါ)/ fusarium wilt(ဖျု ဆေရိယံပင်ညှိုးရောဂါတွေကြောင့် ခရမ်းချဉ်ပင်တွေ ညှိုးနိုင်ပါတယ်။

ဒီလို မှိုရောဂါကြောင့် ညှိုးမှသာ မှိုသတ်ဆေးဖျန်းလို့ ထိရောက်မှာပါ။

ဒါတောင်မှ မြေဆောင် နှစ်ရှည်မှိုတွေဖြစ်လို့ မှိုသတ်ဆေးချည်းအားကိုးလို့မရပါဘူး။ မြေချဉ်ငန်ပြုပြင်ခြင်း၊ ထရိုင်ကိုဒါးမား အသုံးပြုခြင်း၊ သီးနှံပြောင်းလဲ စိုက်ပျိုးခြင်း၊ ရောဂါခံနိုင်တဲ့ မျိုးတွေ စိုက်ပျိုးခြင်းတွေ ပြုလုပ်ရပါတယ်။

ဆိုတော့ ခရမ်းချဉ်ပင်တွေညှိုးလာပြီဆိုရင် ပိုးကြောင့် ဒါမှမဟုတ် ရောဂါကြောင့်ဆိုပြီး အများဆုံး တွေးမိကြမှာပါ။ ဒါပေမဲ့ တကယ်ကတော့ ဒီ့ထက်ပိုတဲ့အကြောင်းအရာတွေ အများကြီးရှိပါသေးတယ်။ ဒါတွေကိုသိပြီး ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်တွေလုပ်ဖို့ အပိုင်း(၁) မှာ တချို့ကို ဖော်ပြပေးခဲ့တာပါ။ နောက်ထပ်အကြောင်းအရာတွေနဲ့ ထိန်းသိမ်းရမယ့်နည်းလမ်းတွေကိုတော့ အပိုင်း(၂) မှာ ဆက်လက်ဖော်ပြပေးသွားပါ့မယ်။

စေတနာများစွာဖြင့်..

ဒို့ဦးလေး

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်