သနပ်ခါး အရွက်၊ အသီး၊ အမြစ်များကို ဆေးအဖြစ်အသုံးချနည်း

၁။ မျိုးရင်း။ ။ Rutaceae (ရှောက်မျိုးရင်း)

၂။ ရုက္ခဗေဒအမည်။ ။ Limonia acidissima Linn

၃။ အခေါ်အဝေါ်-

(က) မြန်မာအမည် - သနပ်ခါး

(ခ) အင်္ဂလိပ်အမည် - Chinese Box Tree

(ဂ) ကချင်အမည် - San-Phak

(ဃ) မွန်အမည် - Sanut- Khar

(င) ရှမ်းအမည် - Sanak -Khar

ပုံသဏ္ဌာန်

အပင် - ပင်လတ်မျိုးဖြစ်သည်။ အမြင့် ၂၀-၃၀ ပေအထိမြင့်တတ်၏။ ပင်စည်နှင့် အကိုင်းအခက်များတွင် ၁/၂ လက်မထိရှည်သည့် ချွန်ထက်မာကျောသောဆူးများရှိ၏။ အပင်နုစဉ်တွင် အပွေးမဲ့ပြီး အပင်ရင့်လာသောအခါမှ အပွေးထူလာသည်။

အရွက် - ရွက်ပေါင်းဖြစ်ပြီး ရွက်လွှဲထွက်သည်။ အလျား ၃ လက်မ မှ ၅ လက်မထိရှည်ပြီး ရွက်ညှာတွင်အတောင်ပါသည်။ ရွက်မြွာ ၂ စုံမှ ၃ စုံထိရှိပြီး ထိပ်ရွက် ၁ ရွက်ပါသည်။ ရွက်ပြားပြောင်ချောင်ပြီး တောင့်တင်းမာကျောသည်။ အစိမ်းရင့်ရောင်ရှိသည်။

အပွင့် - သေးငယ်သည်။ အဝါနုရောင်ရှိသည်။ အဆုပ်လိုက်ပွင့်၏။ တန်ခူး၊ ကဆုန်လများတွင် ပွင့်သည်။

အသီး - ချဉ်သောအရသာရှိသည်။ အပြွတ်လိုက်သီး၏။ ငရုတ်ကောင်းစေ့ခန့်ရှိ၏။ အစေ့အဝါနုရောင်ဖျော့ဖျော့ဖြစ်သည်။ ဝါခေါင်၊ တော်သလင်းလတွင် အသီးမှည့်သည်။

အမြစ် - ရေသောက်မြစ်ရှည်လျားသည်။ ဘေးမြစ်များလည်း ရှည်လျားပြီး ဖြန့်၍ ထွက်သည်။ အပွေးခေါက်ရှိသည်။ ပင်စည်ထက် အရောင်ပိုဝါသည်။

ပေါက်ရောက်သည့်ဒေသ - အပူပိုင်းဒေသဖြစ်သည့် ပခုက္ကူ၊ မြင်းခြံ၊ ပြည်၊ ရွှေဘို၊ စစ်ကိုင်း၊ မြိုင်၊ နွားထိုးကြီး၊ တောင်သာမြို့နယ်များတွင် ပေါက်ရောက်သည်။ အချို့အထက် အရွက်ပြက်တောခြောက်များ၌လည်း တွေ့ရသည်။

ပေါက်ရောက်ပုံ

သဘာဝအလျောက်ပေါက်ရောက်သည်။

အသုံးပြုသည့်အစိတ်အပိုင်း

အရွက်၊ အသီး၊ အမြစ်

အာနိသင်

မြန်မာ့ဆေးကျမ်းများအလိုအရ သနပ်ခါးသည် ပူ၏။ သွေးကိုကြွေစေတတ်၏။ ပူခါးချုပ်ပွင့်ဖြစ်၏။ ငန်းမန်းကိုနိုင်စေ၏။ အပူနာ၊ အအေးနာ နှစ်မျိုးလုံး၌ သုံး၏။

အသုံးပြုပုံ

အရွက်

(၁) ဝက်ရူးပြန်ရောဂါကုဆေးတွင်သုံး၏။ အနာကြီးရောဂါသည်များအတွက် အရွက်ကို ပြုတ်၍ ရေချိုးပြီးချွေးအောင်းရ၏။ အရွက်ပြုတ်ရည်ကို ဆားများများခတ်၍ သောက်ပါက ငှက်ဖျားရောဂါပျောက်၏။ အနာဝင်လျှင် အရွက်ကိုကြိတ်၍ ဆန်ဆေးရေနှင့် သောက်ရ၏။

(၂) အရွက်ကိုအခြောက်လှန်း အမှုန့်ပြုလုပ်ပြီး ကွမ်းသီးလုံးခန့် ရေနှင့်သောက်ပါက အဖောရောင်၊ အနာအဆာနှင့် ကိုယ်တွင်းရောဂါမှန်သမျှကို ကင်းရှင်းပပျောက်စေ၏။

အသီး

(၁) အဆိပ်ဖြေဆေး၊ ခွန်အားတိုးဆေး၊ ကျောက်ရောဂါကာကွယ်ဆေးနှင့် ပြင်းထန်သော အဖျားရောဂါများအတွက် ဖော်စပ်သောဆေးများတွင် ထည့်သွင်းအသုံးပြု၏။

အမြစ်

(၁) ဝမ်းနှုတ်ဆေး၊ ချွေးထုတ်ဆေးတို့တွင် သုံး၏။ အမြစ်ကို နနွင်းနှင့်သွေး၍ လိမ်းပါက မီးယပ်ရောဂါသည်များသွေးသားမှန်၏။ ဆားနှင့်သွေးလိမ်းက အညောင်းအညာပြေ၏။ ကလေးချွဲကျပ်က အမြစ်ကသွေး၍ ကွမ်းရွက်ဆေးရည်နှင့်ဆတူတိုက်က ချွဲအမြန်ကျ၏။

(၂) သနပ်ခါးမြစ်၊ ပန်းနုအမှုန့်၊ ငါးပဲသားစီကို ပျားရည်ခြောက်ပိဿာနှင့် ရော၍စားသုံးသော် မြွေဆိပ်ပျောက်ကင်း၏။

(၃) သနပ်ခါးမြစ်မှုန့် သုံးကျပ်သားကို သကြား၊ ပျားရည် နှင့်ရောလျက်သော် အစာအိပ်ရှိ အဆိပ်ကိုပြေစေ၏။

( မြန်မာ့ဆေးဝါးပင်များ စာအုပ်မှကောက်နုတ်ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်ပါသည်)

အခုလိုမျိုး အပင်တွေရဲ့ ဆေးဖက်ဝင်ပုံအကြောင်းကို ‘ ကကြီးကနေ အ အထိ’ သိချင်ရင်တော့ ' မြန်မာ့ဆေးဝါးပင်များ ' စာအုပ်ကို အစိမ်းရောင်လမ်းရဲ့ ဈေးတန်းကြီးကဏ္ဍမှာရှိတဲ့ ဗွေဆော်ဦးစာအုပ်ဆိုင်မှာ အော်ဒါတင်နိုင်သလို ဈေးတန်းကြီး fb page chat box မှာအမည်၊ နေရပ်လိပ်စာ၊ ဖုန်းနံပါတ်လေးပေးပြီး လာရောက်ဝယ်ယူနိုင်ပါတယ်ရှင့်

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...