လူသားတို့ကြောင့် ဖြစ်လာတဲ့ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့

လူတို့လုပ်ဆောင်မှုကြောင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုတွင် သဘာဝဓာတ်ငွေ့၊ကျောက်မီးသွေး၊ တွင်းထွက်ဆီများကို မီးရှို့ခြင်း၊ သစ်တောများခုတ်ထွင်ခြင်း၊ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးများလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ လူသားတို့ကြောင့်ပင် ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့များ ဖြစ်ပေါ်ပြီး ကမ္ဘာ့ကြီးပူနွေးမှုနှင့် ဖန်လုံအိမ်အာနိသင် တိုးမြင့်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

၂၀၁၁ မှ ၂၀၂၀ ခုနှစ်သည် အပူဆုံးစံချိန်တင် ဆယ်စုနှစ်အဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှအပူချိန်သည် စက်မှုမတိုင်ခင်ခေတ်ကာလ၏ (၁.၁) ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်သို့တိုးမြင့်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

လူတို့၏လုပ်ဆောင်မှုကြောင့် ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့များထွက်ပေါ်မှု၏ အဓိကအရင်းအမြစ်များမှာ-

သဘာဝဓာတ်ငွေ့မီးရှို့ခြင်းနှင့် သစ်တောများပြုန်းတီးခြင်း (၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် လူတို့လုပ်ဆောင်မှုကြောင့် ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထွက်ပေါ်မှု၏ ၆၂ သည် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များ မီးရှို့ခြင်းမှ ဖြစ်ပေါ်သည်)
မြေအသုံးချမှုပြောင်းလဲခြင်းသည် အဓိကအားဖြင့် အပူပိုင်းဒေသရှိ သစ်တောပြုန်းတီးမှုများသည် လူတို့ဖန်တီးမှုကြောင့် ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထွက်‌ပေါ်မှု၏ လေးပုံတစ်ပုံကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။
စားမြုံ့ပြန်တိရစ္ဆာန်များနှင့် တိရစ္ဆာန်ချေးများစီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ စပါးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ခြင်း၊ မြေအသုံးချမှုနှင့် ရွံ့နွံတောမြေများပြောင်းလဲခြင်း၊ ‌ရေကန်များတူးဖော်ခြင်း၊ ဓါတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းများ ယိုစိမ့်ခြင်း၊ လေဝင်လေထွက်ပေါက်ရှိသောဖို့မြေများသည် မီသိန်းဓာတ်ငွေ့ကို ထွက်ပေါ်စေသည်။
ရေခဲသေတ္တာတွင် အသုံးပြုသော ကလိုရိုဖလူအိုရိုကာဗွန်၊ မီးသတ်ဗူးများ၊ မီးသတ်ကိရိယာများနှင့် စက်ရုံများတွင် အသုံးပြုသော စီအက်ဖ်စီ (CFCs) နှင့် ဟေလွန် (Halons) တို့သည် ဖလူအိုရင်းပါဝင်သောဓါတ်ပေါင်းများထွက်ပေါ်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။
ဓာတ်မြေသြဇာအသုံးပြုမှုများကြောင့် စိုက်ပျိုးမြေများမှ နိုက်ထရပ်အောက်ဆိုဒ်ထွက်ပေါ်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။
မီသိန်းဓာတ်ငွေ့အများဆုံးထုတ်လုပ်မှုကို စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကဏ္ဍမှ တွေ့ရှိရသည်။ ထို့နောက် ဓာတ်ငွေ့များယိုစိမ့်ခြင်း၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့သုံးစက်ရုံများမှ မီသိန်းထွက်ရှိမှုများ တွေ့ရသည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးတွင် မီသိန်းအများဆုံးထွက်ရှိမှုမှာ တိရစ္ဆာန်မွေးမြူခြင်းမှ ဖြစ်သည်။ အထူးအားဖြင့် နွားမွေးမြူရေးသည် တိရစ္ဆာန်မွေးမြူခြင်းအပိုင်းမှ မီသိန်းထွက်ရှိမှု၏ ၆၅% ရှိသည်။
သဘာဝဓာတ်ငွေ့၊ ကျောက်မီးသွေး၊ တွင်းထွက်ဆီများကို မီးရှို့ခြင်းမှ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်နှင့် နိုက်ထရပ် အောက်ဆိုဒ်တို့ ထွက်သည်။
သစ်တောများခုတ်ထွင်ခြင်းသည် လေထုထဲမှာရှိ‌သော ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ဓါတ်ငွေ့ကို စုပ်ယူ ထိန်းသိမ်းထားနိုင်သော အပင်များကို ဖျက်ဆီးလိုက်ရုံသာမက ၎င်းဖျက်ဆီးခြင်းကြောင့် ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုဒ်ထွက်ပေါ်မှုကို ဖြစ်စေပြီးလေထုထဲမှာ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ထုတ်လုပ်မှုပမာဏကို ပို၍ များပြားစေသည်။
စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးများလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ခြင်းကြောင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်၊ မီသိန်းနှင့် နိုက်ထရပ် အောက်ဆိုဒ်ဓာတ်ငွေ့တို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။
နိုက်ထရိုဂျင်ပါဝင်သောဓာတ်မြေသြဇာများသည် နိုက်ထရပ်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ်ငွေ့ကို ထွက်ပေါ်စေသည်။
ဖလူအိုရီနိတ်ဓာတ်ငွေ့များသည် ၎င်းဓာတ်ငွေ့ကို အသုံးပြုသော ပစ္စည်းကိရိယာများ ဥပမာ - ရေခဲသေတ္တာ၊ အဝတ်လျှော်စက်တို့မှ ထွက်ရှိသည်။ ၎င်းသည် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ထက် အဆပေါင်း ၂၃,၀၀၀ ထက်ပို၍ ပူနိုင်စွမ်းအားရှိသည်။

ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် - နှစ်စဥ် လူတို့လုပ်ဆောင်မှုကြောင့် လေထုထဲသို့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လုပ်မှုသည် တန်ပေါင်း (၃၀) ဘီလီယံကျော်ရှိပြီး စက်မှုမတိုင်ခင်ခေတ်ကာလ (၂၈၀ ပီပီအမ် -parts per million in 18th century) ထက် (၄၀) ရာခိုင်နှုန်းကျော် (၄၁၄ ပီပီအမ်, ၂၀၂၀ ခုနှစ်) တိုးမြင့်လာခဲ့သည်။

မီသိန်း - လူတို့လုပ်ဆောင်မှုကြောင့် မီသိန်းကို စက်မှုမတိုင်ခင်ခေတ်ကာလထက် (၂.၅) ဆကျော်ပိုထုတ်လွှတ်ခဲ့ပြီး (၁၈) ရာစုတွင် ၇၂၂ ပီပီဘီ (parts per billion-ppb) ရှိသော်လည်း ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ၁၈၆၇ ပီပီဘီ (parts per billion-ppb) ထိ တိုးမြင့်လာခဲ့သည်။

နိုက်ထရပ် အောက်ဆိုဒ် - နိုက်ထရပ်အောက်ဆိုဒ်သည် စက်မှုမတိုင်ခင်ခေတ်ကာလမှစ၍ ၂၀ ရာစုကုန်ထိ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းတိုးမြင့်လာခဲ့သည်။ စက်မှုမတိုင်ခင်ခေတ်ကာလက ၂၇၀ ပီပီဘီ (parts per billion-ppb) ရှိသော်လည်း ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ၃၃၂ ပီပီဘီ (parts per billion-ppb) ထိဖြစ်လာခဲ့သည်။
Reference:

European Commission, Climate Action, Causes of Climate change. https://climate.ec.europa.eu/climate-change/causes-climate-change_en

EPA (United States Environmental Protection Agency), Climate Change Science, Causes of climate change. https://www.epa.gov/climatechange-science/causes-climate-change

Greenhouse gas emissions, Wikipedia, The free encyclopedia, available website: https://en.wikipedia.org/wiki/Greenhouse_gas_emissions

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...