အဏ္ဏဝါဂေဟစနစ်ကို အကျိုးပြုသော ပင်လယ်မြက်များ

ကမ္ဘာပေါ်တွင်ပင်လယ်မြက်များသည် ပန်းပွင့်သော အပင်များအုပ်စု (Angiosperm) ၏ (၀.၀၁%) သာရှိပြီး အပူပိုင်းနှင့် သမပိုင်းဒေသများ၏ ကမ်းရိုးတန်းရေတိမ်ပိုင်းတွင် ပျံ့နှံ့ပေါက်ရောက်နေကြသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပင်လယ်မြက်အပင်အမျိုးအစား (၇၂) မျိုးရှိသည်။ အရွက်၊ အမြစ်နှင့် အပွင့်ရှိသောအပင်ဖြစ်သည့် ပင်လယ်မြက်(Seagrass) များသည် လွန်ခဲ့သော နှစ်သန်းပေါင်း(၁ဝဝ)ခန့် အချိန်တည်းက ကုန်းမြေပေါ်ရှိမြက်များမှ ဆင်းသက်လာခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

Marine Flowering Plants ဟူ၍လည်းခေါ်ဆိုကြသည့် ပင်လယ်မြက်များသည် သက်ရှိဝန်းကျင်အတွက် လိုအပ်သောအထောက်အပံ့အချို့ကို ပေးပါသည်။ ပင်လယ်မြက်များသည် သဘာဝဖြစ်စဥ်၏ အချို့အစိတ်အပိုင်းများတွင် လူသားများ၏ လိုအပ်ချက်ကို တိုက်ရိုက် (သို့မဟုတ်)သွယ်ဝှိုက်ပြီး အကျိုးပြုပါသည်။

ပင်လယ်မြက်များ၏ အရေးပါပုံ

ပင်လယ်မြက်ခင်းများသည် အောက်ပါဂေဟစနစ် ဝန်ဆောင်မှုများ (Ecosystem services) ကို သဘာဝအတိုင်း လုပ်ဆောင်ပေးနေကြသည်။

(က) ကိုယ်တိုင် အခြားသတ္တဝါများနှင့်အကောင်ငယ်များအတွက် အစာများ ဖြစ်စေခြင်း၊

(ခ) အခြားသတ္တဝါများနှင့်အကောင်ငယ်များ ခိုလှုံနေထိုင်ပေါက်ဖွားရန်နေရာများ ဖြစ်စေခြင်း၊

(ဂ) ကာဗွန်စုဆောင်းပေး၍ အောက်စီဂျင်ထုတ်ပေးခြင်း၊

(ဃ) ကမ်းပြိုမှုမှကာကွယ်ပေးခြင်း၊

(င) အပန်းဖြေနိုင်စေခြင်း၊

(စ) စီးပွားရေးအရအရေးပါသော အဏ္ဏဝါကျောရိုးမဲ့မျိုးစိတ်များနှင့် ငါးမျိုးစိတ်များ(သားပေါက်မြေ၊ အစာကျွေးမြေ) ဖြစ်စေခြင်း အစရှိသည်တို့ ဖြစ်ကြသည်။

မြန်မာ့ပင်လယ်မြက်များ

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ၂၈၃၂ ကီလိုမီတာရှည်လျားသည့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင် ပေါက်ရောက်နေကြသည့် ပင်လယ်မြက်အမျိုးအစား (၁၁) မျိုးရှိကြောင်း လေ့လာ သိရှိထားကြသည်။ ၄င်းတို့မှာ- (၁) မြက်ရွက်လုံး၊ (၂) မြက်မျှင်ငယ်၊ (၃) မြက်မျှင်ကြီး၊ (၄) မြက်ထိပ်ဆူး၊ (၅) မြက်ထိပ်ချော၊ (၆) မြက်အုန်းရွက်)၊ (၇) မြက်ရွက်ကွေး၊ (၈) မြက်တက်ကြီး၊ (၉) မြက်တက်ငယ်၊ (၁၀) မြက်တက်ဆူးနှင့် (၁၁) မြက်တက်သွယ် တို့ ဖြစ်ကြသည်။

မြက်မျှင်ငယ်ကို တနင်္သာရီနှင့်ရခိုင်ကမ်းခြေ နေရာအများအပြားတွင် ပေါက်ရောက်နေကြောင်း တွေ့ရသည်။ မြက်တက်ကြီးများကို ရခိုင်ကမ်းခြေနေရာများတွင်သာ ပေါက်ရောက်နေကြောင်းတွေ့ရပြီး မြက်တက်ငယ်ကို တနင်္သာရီကမ်းခြေနေရာများတွင် ပေါက်ရောက်နေ ကြကြောင်းတွေ့ရသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် ရေချိုပြီးနုန်းများသဖြင့် နောက်ကျိနေသည့် ဧရာဝတီ၊ စစ်တောင်းနှင့်သံလွင်မြစ်ဝရှိ ရေချိုရေငန်စပ်ကမ်းခြေဒေသများတွင် ပင်လယ်မြက်အများစုသည် ပေါက်ရောက်နိုင်ခြင်းမရှိသော်လည်း အဆိုပါဒေသများ၏ ရွှံ့ပြင်များ (Mudflats) ပေါ်တွင် မြက်တက်သွယ် အပင်တစ်မျိုးသာ ပေါက်ရောက်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရသည် ။

မြန်မာနိုင်ငံတွင်တွေ့ရှိရသည့် ပင်လယ်မြက်ခင်းများ ၏ဧရိယာမှာ ဧက (၃၀၀၀-၅၀၀၀) ခန့် ရှိနိုင်ကြောင်း ခန့်မှန်းထားသည်။ တနင်္သာရီကမ်းခြေဒေသများရှိ ပင်လယ်မြက်ခင်းများသည် ရေကျချိန်တွင် လုံးဝ လေပေါ် ပေါ်နေတတ်ကြသော်လည်း ရခိုင်ကမ်းခြေဒေသများရှိ ပင်လယ်မြက်ခင်းများသည် ရေကျချိန်တွင် လုံးဝ ရေအောက်တွင် မြုပ်နေသည့်သဘာဝများ ရှိနေတတ်ကြခြင်းကြောင့် ဂေဟစနစ်များလည်း ကွဲပြားခြားနားနေကြသည်။

ရေသတ္တဝါမျိုးစိတ်အချို့ကို ထိန်းသိမ်းပေးသော ပင်လယ်မြက်များ

ပင်လယ်မြက်များသည် သဘာဝဖြစ်စဥ်၏ အချို့အစိတ်အပိုင်းများတွင် လူသားများ၏ လိုအပ်ချက်ကို တိုက်ရိုက်(သို့မဟုတ်) သွယ်ဝိုက်ပြီး အကျိုးပြုပါသည်။ ပင်လယ်ပြင်တွင် အချို့သော Coral Reef Fish မျိုးစိတ်များ၏ အရွယ်ရောက်မှုဖြစ်စဥ်အတွက် ပင်လယ်မြက်ကို မှီခိုကြရပါသည်။

ပင်လယ်မြက်များသည် ကမ်းရိုးတန်းဒေသ အကာအကွယ်ရှိသော အော်၊ ရေငန်အိုင်၊ မြစ်ဝများတွင် ပေါက်ရောက်လေ့ရှိပြီး ၄င်းတို့ရှင်သန်ရန် နေရောင်ခြည်နှင့် ရှင်သန်နိုင်မည့်အပူချိန် လိုအပ်ပါသည်။ ပင်လယ်မြက်ရှိသောနေရာတွင် ပင်လယ်မျှော့၊ ပင်လယ်လိပ်၊ပုစွန်ဆိတ်၊ ပုစွန်ထုပ်၊ ရေဝက်၊ လင်းပိုင်နှင့် ပင်လယ်ငှက်အချို့ ထိန်းသိမ်းကျက်စားလေ့ရှိသည့်အတွက် ငါးမျိုးစိတ်အချို့ကို ထိန်းသိမ်းသည့် ပတ်ဝန်းကျင်မြေပြင်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ကြပါသည်။

ပင်လယ်မြက်များပျက်စီးခြင်း

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ ပင်လယ်မြက်ခင်းများ၏ ၆၀ % သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှ ယနေ့ထိ ပျက်စီးနေရခြင်းမှာ အလင်းပြင်းခြင်းနှင့် အပူချိန်လွန်ကဲခြင်း၊ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်း၊ ပင်လယ်မြက်ခင်းများ ပေါက်ရောက်ရာ ကမ်းခြေဒေသများ ဖျက်စီးခံရခြင်း၊ နေရာဒေသများ ဆုံးရှုံးခြင်း၊ပင်လယ်ပြင် ညစ်ညမ်းခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။

ပင်လယ်မြက်များကို ထိန်းသိမ်းမည်ဆိုလျှင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုလျှော့ချရေးလုပ်ငန်းစဥ်များအား ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ကျွန်းနှင့် ကမ်းခြေများတွင် တည်ဆောက်ဖွင့်လှစ်ထားသော ဟိုတယ်ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများမှ ထွက်ရှိသော စွန့်ပစ်အမှိုက်များနှင့် စွန့်ပစ်ရေများကို စနစ်တကျ စွန့်ပစ်စေခြင်း၊ ပင်လယ်မြက်ခင်းများနှင့် ပင်လယ်လိပ်များရှိရာနေရာတွင် ခရီးသွားရေယာဥ်များ၊ ငါးဖမ်းလှေများ ကျောက်ချခြင်းအား ရှောင်ရှားခြင်း၊ ရေယာဥ်များမှ ဆီယိုဖိတ်မှုများ မရှိစေရေးအတွက် စနစ်တကျ ကြပ်မတ်ဆောင်ရွက်ခြင်းစသည်တို့ကို ဆောင်ရွက်ရပါမည်။

အချုပ်အားဖြင့် ဆိုရလျှင် ပင်လယ်မြက်များသည် ရေနေသတ္တဝါများ၏ အစာကွင်းဆက်တွင် အရေးပါသဖြင့် ပင်လယ်မြက်ခင်းများကို ထိန်းသိမ်းခြင်းအားဖြင့် ပင်လယ်ရေနေသတ္တဝါများ၏ အစာကွင်းဆက်နှင့် နေထိုင်ကျက်စားရာ နေရာများကို ထိန်းသိမ်းရာရောက်မည်ဖြစ်သည်။ ပင်လယ်လိပ်များနှင့် ရေဝက်များ၏ အဓိကအစာဖြစ်သည့် ပင်လယ်မြက်များ ရေရှည်တည်တံ့စေရန် ထိန်းသိမ်းလုပ်ဆောင်ခြင်းသည် အဏ္ဏဝါဂေဟစနစ်ကို ထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်သည့်အတွက် ပင်လယ်မြက်များ ရေရှည်တည်တံ့စေရေး စုပေါင်းထိန်းသိမ်းကြပါရန် နှိုးဆော်တိုက်တွန်းအပ်ပါသည်။

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...