ယူရီးယား ဘယ်လိုထုတ်လုပ်သလဲနှင့် ဘက်စုံအသုံးချပုံများ (၂)

အပင်တွေအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့အာဟာရဓာတ်တစ်မျိုးဖြစ်တဲ့ နိုက်ထရိုဂျင်အတွက် အဓိကမြေဩဇာ ယူရီးယားကို ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ထုတ်လုပ်သလဲ၊ ဘယ်လိုနေရာတွေမှာ အသုံးချသလဲဆိုတာတွေကို အပိုင်း(၁) မှာ ဖော်ပြပေးခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။

အောက်ပါလင့်ကနေ ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။

https://greenwaymyanmar.com/posts/urea_fertilizer

အခု အပိုင်း(၂) မှာတော့ ယူရီးယားကို အပင်တွေက ဘယ်လိုပုံစံနဲ့စားသုံးကြတယ်၊ ဘယ်လိုပုံစံနဲ့သုံးပေးမယ်ဆိုရင် အကျိုးပိုရှိထိရောက်မလဲဆိုတာတွေကို ဆက်လက်ဖော်ပြပေးသွားပါမယ်။

မြေထဲရှိ ယူရီးယား

ယူရီးယားကို အချို့အပင်တွေက တိုက်ရိုက်အသုံးပြုနိုင်တယ်ဆိုပေမဲ့ သူ့ထဲမှာရှိတဲ့ နိုက်ထရိုဂျင်ဓာတ်ကို မြေသားထဲမှာ အမိုနီယမ်(NH4+) နဲ့ နိုက်ထရိတ်(NO3-) အဖြစ် ဖြိုခွဲပြီးနောက်မှာမှ အပင်တွေက ပိုပြီး အသုံးပြုရ လွယ်ကူစေပါတယ်။ စိုက်ခင်းထဲထည့်လိုက်တဲ့ယူရီးယားကို မြေသားထဲမှာ သဘာဝအတိုင်းရှိတဲ့ ယူရီ့စ်(Urease) အင်ဇိုင်းက ရက်အနည်းငယ်အတွင်း အမိုနီယမ်အဖြစ် ပြောင်းလဲပေးပါတယ်။ အဲ့ဒီဖြစ်စဉ်ကို Ammonification လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဒီ့နောက်မှာတော့ မြေသားထဲမှာရှိတဲ့ ဘတ်တီးရီးယားတွေက ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အတွင်း အမိုနီယမ်ကနေ နိုက်ထရိတ်အဖြစ် ပြောင်းလဲပေးလိုက်ပါတယ်။ ဒီဖြစ်စဉ်ကိုတော့ Nitrification လို့ခေါ်ပါတယ်။

မြေမှုန်၊ မြေသားတွေဟာ အမိုနီယမ်ပုံစံနိုက်ထရိုဂျင်ကို ကောင်းကောင်းစုပ်ယူထိန်းထားနိုင်ပါတယ်။ နိုက်ထရိတ်ပုံစံကိုတော့ အဲ့ဒီလောက်စုပ်ယူထိန်းထားနိုင်စွမ်းမရှိလို့ ရေတွေလျှံထွက်သွားအောင်သွင်းတာ၊ မိုး သည်းထန်စွာ ရွာသွန်းတာမျိုးတွေဖြစ်ရင် စိမ့်ထွက်သွားနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုဆုံးရှုံးမှုတွေဟာ ဖွယ်တဲ့မြေတွေ၊ သဲမြေတွေမှာဆိုရင် ပိုဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

စိုက်မြေတွေမှာ ရေဝပ်ပြီဆိုရင် နိုက်ထရိတ် နိုက်ထရိုဂျင်ဟာ Denitrification ( NO3 မှ NO2) ဖြစ်စဉ်ကနေတဆင့် လေထုထဲ ဆုံးရှုံးသွားတာဖြစ်ပါတယ်။ မြေအောင်းအဏုဇီဝသက်ရှိငယ်လေးတွေဟာ ပုံမှန်ရရှိနေတဲ့ အောက်ဆီဂျင်ပြတ်လပ်သွားပြီဆိုရင် နိုက်ထရိတ်( NO3- ) ကို ဓာတ်ငွေ့ပုံစံ(နိုက်ထရက်အောက်ဆိုဒ်၊ မော်လီကျူလာနိုက်ထရိုဂျင်,N2)အဖြစ် ဓာတ်လျော့ပြီး အငွေ့ပျံသွားစေပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စိုက်ပျိုးမြေတွေမှာ ယူရီးယားကို မြေသားနဲ့ပေါင်းစပ်ခြင်းမရှိဘဲ မြေမျက်နှာပြင်ပေါ်မှာသာ ပက်ကြဲ ထားမယ်ဆိုရင်လည်း အမိုနီးယားဓာတ်ငွေ့တွေဟာ လေထဲကို အငွေ့ပျံဆုံးရှုံးသွားတတ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ယူရီးယားမြေသြဇာထည့်ပြီးပြီဆိုရင် ၃ စင်တီမီတာ (၁ လက်မကျော်ခန့်) အထူလောက် မြေဖုံးပေးခြင်း (သို့) မြေဩဇာထည့်ပြီး ချက်ချင်းရေသွင်းပေးခြင်းတို့ပြုလုပ်ပေးသင့်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမှသာ ဆုံးရှုံးမှုတွေကို ထိန်း ချုပ်နိုင်မှာပါ။

ရွှံ့စေးမြေများ၊ မြေဆွေးများမှာဆိုရင်တော့ အမိုနီယမ် အိုင်ရွန် (NH4+) တွေကို မြေမှုန်/သားမျက်နှာပြင်မှာ ဆွဲငင် တွယ်ကပ်ထားပါတယ်။ ဒါကြောင့် အမိုနီယမ်အချို့သာ ပျော်ရည်ထဲမှာ ကျန်ရှိခဲ့ပြီး အများစုကတော့ မြေမှုန်တွေ ကို တွယ်ကပ်သွားကြတာကြောင့် အမြစ်ဇုန်ကနေ အလွယ်တကူ မဆုံးရှုံးနိုင်တော့ပါဘူး။

ဒီလိုမျိုးစိမ့်ထွက်ခြင်းကြောင့်နဲ့ အငွေ့ပျံခြင်းကြောင့် နိုက်ထရိုဂျင်တွေ ဆုံးရှုံးတာတွေဟာ ယူရီးယား မြေဩဇာ တစ်မျိုးတည်းမှာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ အခြားနိုက်ထရိုဂျင်ဓာတ်ပါတဲ့ မြေဩဇာတွေ၊ စိုက်မြေမှာ သဘာဝအတိုင်း ရှိနေတဲ့ နိုက်ထရိုဂျင်တွေမှာလည်း ဆုံးရှုံးမှုတွေ ရှိတတ်ပါတယ်။

ဓာတ်မြေသြဇာအနေနဲ့ အသုံးပြုမှု

ယူရီးယားကို တစ်ရာသီခံပင်တွေမှာ မျိုးစေ့များနဲ့ တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ပြီး အန္တရာယ်ကင်းကင်းနဲ့ အသုံးပြုတဲ့အခါ ၊ အပင်တစ်ရှူးတွေ မလောင်စေဘဲ ရွက်ဖျန်းအဖြစ်အသုံးပြုတဲ့အခါတွေမှာ အခြားနိုက်ထရိုဂျင်ဓာတ်ပါတဲ့ ဓာတ်မြေသြဇာတွေလိုပဲ ဘယ်လောက်ပမာဏသုံးရမယ်ဆိုတာ အကန့်အသတ်ရှိပါတယ်။

ဝါခင်း၊ အစေ့ရစိုက်ခင်းတွေမှာ မစိုက်ပျိုးခင် မြေလှပ်ကာလမှာ ယူရီးယားကို ထယ်ကြောင်းအလိုက် ထည့်ကြ ပါတယ်။ မြေသားစေးတဲ့ ရွှံ့စေးဆန်တဲ့ ကုန်းတွင်းပိုင်းစိုက်ပျိုးမြေတွေမှာဆိုရင်တော့ မြေသြဇာကို ထိန်းထားပေးနိုင်တာကြောင့် ဒါမျိုးကို အသုံးများကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မိုး‌ရေချိန်များတဲ့၊ သဲဆန်တဲ့မြေတွေ မှာဆိုရင်တော့ နိုက်ထရိုဂျင်တွေ အလွယ်တကူ စိမ့်ထွက်ဆုံးရှုံးနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် မိုးရေချိန်များများ ရရှိတဲ့ မြေ၊ သဲဆန်တဲ့မြေ၊ စိုက်ပျိုးရာသီအတောအတွင်းမှာ မိုးရေချိန်ကောင်းကောင်းရရှိတဲ့ မြေတွေမှာဆိုရင် မျိုးစေ့/အပင်များစိုက်ပြီးတော့မှသာ အပေါ်ကနေ ပက်ကြဲအသုံးပြုကြပါတယ်။ ဒါမှ မြေသားထဲ၊ အမြစ်ဇုန်ထဲ တွေဆီ စိမ့်ဆင်းသွားပြီး အပင်က အသုံးပြုနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် အခြားအသီးအနှံများမှာတော့ စိုက်ပျိုးရာသီအတောအတွင်း ယူရီးယားကို အပင်ဘေး ပတ်လည်ကနေ ထည့်ကျွေးကြပါတယ်။ ကြံပင်များမှာလည်း စိုက်ပြီး အပင်ဘေးကနေ ထည့်ပေးကြပြီး လမိုင်းပင်များကိုလည်း ထပ်ထည့်ပေးကြပါတယ်။ စားကျက်ခင်းများ၊ နွားစာပင်များတွင်လည်း စိုက်ပျိုးရာသီ အတွင်းမှာ လိုအပ်သလို အပေါ်ကနေ ပက်ကြဲကြပါတယ်။ ရေသွင်းစိုက်တဲ့ သီးနှံခင်းတွေမှာတော့ သွင်းရေထဲကို မြေသြဇာဖျော်ပြီး “နည်းနည်းနဲ့မကြာခဏ” ထည့်ပြီး ထိထိရောက်ရောက်ကျွေးပါတယ်။ အပင်လိုအပ်ချိန်နဲ့ ရယူနိုင်ချိန်ကို ကိုက်ညီစေဖို့ ချိန်ဆတွက်ချက်ပြီးတော့ ထည့်ကျွေးနိုင်ရင် ပိုကောင်းပါတယ်။

နိုက်ထရိုဂျင်ဆိုတာက အပင်က အများကြီးလိုအပ်တဲ့အာဟာရဓာတ်မျိုးဖြစ်လို့ အပင်လိုသလောက် ဖြည့်ပေးနိုင် ဖို့ဆိုရင် ရွက်ဖျန်းအနေနဲ့ချည်းအသုံးပြုပေးရုံနဲ့ အဆင်မပြေနိုင်ပါဘူး။ မြေကြီးထဲကို တိုက်ရိုက်ထည့်ပေးတာက ပိုကောင်းပြီး ရွက်ဖျန်းအနေနဲ့ ဖြည့်စွက်ထည့်ပေးတဲ့ပုံစံနဲ့သာ သုံးပေးတာ ပိုကောင်းပါတယ်။

ဥယျာဉ်ခြံသီးနှံတွေမှာတော့ အပင်ရဲ့လိုအပ်ချက်အများဆုံးအချိန်၊ ချက်ချင်းထည့်ပေးဖို့ လိုအပ်တဲ့ အချိန်မျိုး တွေမှာဆိုရင် ရွက်ဖျန်းတွေကို အသုံးပြုပေးတာက နိုက်ထရိုဂျင်ချို့တဲ့မှုကို ပိုပြီးထိထိရောက်ရောက် ကုစားပေးနိုင်ပါတယ်။

ကဲ အခုဆိုရင် တောင်သူဦးကြီးတို့လည်း ယူရီးယားလို့ခေါ်တဲ့ ပုလဲမြေသြဇာအကြောင်း အတော်လေး သိသွား ကြပြီဆို‌တော့ ဆုံးရှုံးမှု နည်းအောင် အကျိုးရှိရှိ အသုံးချနိုင်လိမ့်မယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်ရှင့်...

Ref; https://bit.ly/3H0ME1L

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...