ကီးစတုန်းမျိုးစိတ်များမိတ်ဆက် - ၁

28/04/2023 11:00 AM တွင် Khaing Kyi Thit Khaing Kyi Thit မှ ရေးသား

#နိဒါန်း

ရောမခေတ်သည် လူ့ယဉ်ကျေးမှုသမိုင်းတလျှောက်တွင် အရေးကြီးသော လမ်းခုလတ်မှတ်တိုင်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ရောမခေတ်အကြောင်းပြောလျှင် ယင်းခေတ်၏ ဗိသုကာလက်ရာများမှာလည်း မပါမဖြစ်ပေ။ ရောမခေတ်အဆောက်အဦများ၏ ထင်ရှားသောအမှတ်အသားများအနက် တစ်ခုကတော့ အမိုးခုံး(Roman arch) များ ဖြစ်သည်။ 

ယနေ့မျက်မှောက်ခေတ်ကဲ့သို့ ခေတ်မီစက်ယန္တရားများ၊ တိုင်းတာရေးနည်းလမ်းများ၊ ကုန်ကြမ်းများ မပါဝင်ဘဲ ကျောက်တုံးများကိုပင် အသုံးပြုကာ အနုပညာလက်ရာမြောက်ပြီး နှစ်ပေါင်းထောင်ချီကြာမြင့်အောင်ပင် ခိုင်မာလွန်းလှသည့်  Roman arch များကို တည်ဆောက်ခဲ့ကြပုံမှာ နှောင်းခေတ်လူသားတို့ပင် လေးစားအားကျခဲ့ရသည်။ စင်စစ် ယင်း Roman arch များသည်ပင် ရောမခေတ် ဗိသုကာလက်ရာများ၏ အခြေခံအကျဆုံးအစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်သည်။ ယင်းတို့သည် ရှေးခေတ်သမိုင်းတလျှောက် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ ထွန်းကားလာစေဖို့ အဓိကကျသည့် တွန်းအားတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ 

Roman arches များ တည်ဆောက်ရာတွင် ဘေးနှစ်ဖက်မှ ကျောက်တုံးကြီးများကို  စီကာဆင့်ကာဖြင့် တည်ဆောက်လာပြီး အပေါ်သို့ရောက်လာသည့်အခါ နှစ်ဖက်စလုံးမှ ကျောက်တုံးများကို အတွင်းသို့ ကွေးညွှတ်ကာ ဆက်လက်စီရီကြရသည်။ ထိုကျောက်တုံးများ၏ အလယ်တည့်တည့်တွင် ကီးစတုန်း (Keystone) ဟု ခေါ်သော ကျောက်တုံးကို သပ်လျှိုကာ ဖိချပေးရသည်။

ကီးစတုန်းများသည် နှစ်ဖက်စလုံးရှိ ကျောက်တုံးများကို ခိုင်မာစေသည့်အပြင် နှစ်ဖက်အဆက် အစပ်ကိုလည်း တည်ဆောက်ပေးသည်။ ထို့ကြောင့် Roman arches များ၏ ခိုင်မာမှုမှာ ကီးစတုန်းများပေါ်တွင် မူတည်သည်။ အကယ်၍ ကီးစတုန်းကို ဖယ်ရှားလိုက်ပါက Roman arch မှာ ပြိုကျပျက်စီးသွားမည် ဖြစ်သည်။ 

လူ့ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ကြုံတွေ့ရသည့် ကိစ္စရပ်များကို လေ့လာသုံးသပ်ကြသည့်အခါတွင်လည်း ယင်းကိစ္စရပ်၏ အစိတ်အပိုင်းများအနက်မှ တစ်ခုခုကို ဖယ်ရှားလိုက်ရုံဖြင့် ကိစ္စရပ်ကြီးတစ်ခုလုံး ပျက်သုဉ်းသွားရသည့်အနေအထားမျိုး ရှိနေတတ်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့သော အစိတ်အပိုင်းမျိုးကို Roman arch များရှိ ကီးစတုန်းများနှင့်တင်စားကာ ကီးစတုန်းဟု ခေါ်ဝေါ်လေ့ ရှိကြပါသည်။ 

လူသားတို့နေထိုင်ရာ ကမ္ဘာမြေကြီး၏ ဂေဟစနစ်ကို လေ့လာရာတွင်လည်း ဂေဟစနစ်ကြီး တစ်ခုလုံးကို ထိန်းချုပ်ထားသည့်မျိုးစိတ်များရှိနေသည်ကို ပညာရှင်များ တွေ့ရှိခဲ့ကြပါသည်။ ဂေဟစနစ်တစ်ခုအတွင်းမှ မျိုးစိတ်တစ်ခုကို ဖယ်ရှားလိုက်ရုံဖြင့် ယင်းဂေဟစနစ်တစ်ခုလုံး ပျက်သုဉ်းသွားရသည့် သာဓကပေါင်းများစွာကို သုတေသီများက ရှာဖွေဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ကြပြီး ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ယင်းမျိုးစိတ်များကို သုတေသီများက ကီးစတုန်းမျိုးစိတ်များ (Keystone species) ဟု ခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြပါသည်။

အင်္ဂလိပ်စာရေးဆရာ ဂျော့ချ်အိုဝဲလ် (Gorge Owell) ၏ “Animal Farm” ဟူသော ဝတ္ထုမှာ ကမ္ဘာကျော်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် “ခြေလေးချောင်းတော်လှန်ရေး” ဟူ၍ ဆရာ ကြီး သခင်ဗသောင်း က ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။ ထိုဝတ္ထုနှင့်အတူ ဝတ္ထုထဲမှ “All animals are equal, but some animals are more equal than others. (သတ္တဝါအားလုံးမှာ တန်းတူညီမျှပင်ဖြစ်သည်။ သို့သော် တချို့သတ္တဝါများမှာမူ အခြားသူများထက်ပို၍ တန်းတူညီမျှရှိကြသည်)” ဟူသော စကားမှာလည်း ကမ္ဘာ ကျော်ခဲ့ရသည်။ ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေးစိတ်ရှိသော ဂျော့ချ်အိုဝဲက လူတန်းစားကွာခြားမှုမရှိသော လူ့ဘောင်ကို တည်ဆောက်လိုသည့် ကွန်မြူနစ်၊ ဆိုရှယ်လစ်များကို ထေ့ငေါ့ကာ ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ 

ထိုစကားကိုပင် ခေတ်သစ် ဂေဟဗေဒပညာရှင်များက အခြားအဓိပ္ပာယ်တစ်မျိုးဖြင့် ပြောဆိုနေကြပြန်သည်။ “All animals are equal, but some animals are more equal than others.” ဟူသော Gorge Owell ၏ စကားကို ဂေဟဗေဒပညာရှင်များက အခြား ပုံစံတစ်မျိုးဖြင့် နားလည်လက်ခံထားကြသည်။ 

သက်ရှိမျိုးစိတ်များအားလုံးသည် ဂေဟစနစ်ကြီးအတွက် ညီမျှစွာ အရေးကြီးကြသည် ချည်းဖြစ်သော်လည်း အချို့မျိုးစိတ်များ (ကီးစတုန်းမျိုးစိတ်များ) မှာမူ ဂေဟစနစ်ကြီး ရှင်သန်ကောင်းမွန်ရေး အတွက် ပို၍ ညီမျှစွာ အရေးကြီးကြသည် မဟုတ်ပါလား။ 

#ခိုင်ကြည်သစ် 

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။ 

 


ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...
Read more Facebook စာမျက်နှာသို့သွားရန်

ဆွေးနွေးချက်များ

ဆွေးနွေးရန်