နွေရာသီမှာ ပေါပေါများများတွေ့နိုင်တဲ့ အကျိုးပြုပိုး ဂီတာကျိုင်းအကြောင်း

တောင်သူတွေကို အကျိုးပြုတဲ့ အင်းဆက်တွေဆိုတာ သီးနှံတွေကို ဖျက်စီးတဲ့ ပိုးတွေကို စားသောက်ဖျက်စီးတဲ့ပုံစံနဲ့ ကပ်ပါးပြုပြီး ဖျက်စီးတဲ့ပုံစံမျိုး ပြလုပ်ကြတဲ့ အင်းဆက်တွေကို ဆိုလိုတာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီနေ့ပြောပြပေးမှာကတော့ Ground Beetle - ဂီတာကျိုင်းအကြောင်းပါ။

ပုံစံကမဲမဲလေးနဲ့ အပေါ်ကနေ ကြည့်လိုက်ရင် အစင်းလေးတွကလည်းပါသေးပါတယ်။ ဂီတာကြိုးလေးတွေလို အစင်းလေးတွေနဲ့ ဂီတာပုံစံလေးဖြစ်နေတဲ့ အင်းဆက် ကျိုင်းကောင်လေးမို့လို့ ဂီတာကျိုင်းလို့ မြန်မာမှုပြုလိုက်တဲ့ အကျိုးပြုအင်းဆက်ပိုးမွှားလေးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

အများဆုံးတွေ့ရတဲ့ ဂီတာကျိုင်းလေးတွအများစုကတော့ သေးသေးလေးတွေ ဖြစ်ကြပြီးတော့ တစ်လက်မရဲ့ ၈ ပုံ တစ်ပုံကနေ လက်မ ဝက်လောက်အထိပဲရှိပါတယ်။ ရှားရှားပါးပါးအရမ်းထွားတဲ့ ကောင်လေးတွေဆိုရင်တော့ တစ်လက်မလောက်အထိရှိနိုင်ပါတယ်။

သေးသေးပြားပြားလေးတွေဖြစ်ပေမဲ့လို့ သန်မာတဲ့ အမဲလိုက် မေးရိုးတွေရှိကြပါတယ်။

အများအားဖြင့်တော့ အရောင်အနေနဲ့ဆိုရင် အနက်ရောင်၊ အညိုရောင်တွေဖြစ်ကြပါတယ်။ အလင်းရောင်နဲ့ ရောင်ပြန်ပြီး အရောင်အမျိုးမျိုးထွက်တာလေးမျိုးလည်း ရှိတတ်ကြပါတယ်။

တစ်ချို့ကျတော့ အရောင်တောက်တောက်လေးတွေ ရှိတတ်ကြပါတယ်။ စိမ်းပြာလို၊ အစိမ်းလိုနဲ့ အနီရောင်လိုတွေပါ။

ခေါင်းပိုင်းက လည်ပင်းပိုင်းထက် သေးကျဉ်းသွားပြီးတော့ အတော်အသင့်ရှည်ပါတယ်။ ချည်မျှင်လေးလို ဦးမှင်တံလေးတွေလည်း ပါပါသေးတယ်။

ရှည်ပြီးတော့ ဆလင်ဒါလို လက်ချောင်းတွေ ရှိပါတယ်။

သူတို့ ဘယ်လိုနေထိုင်ကျက်စားကြသလဲ?

နေ့မှာဆိုရင် ပုန်းနေတတ်ပါတယ်။ အရွက်အောက်ဖက် မြေကြီးမှာ၊ ကျောက်တုံးကျောက်ခဲ၊ မြေစိုင်ခဲလေးတွေကြားမှာ၊ မြက်ကြားတွေထဲမှာ ပုန်းနေတတ်ပြီး ညမှပဲ ထွက်လာတ်ကြတာပါ။

သူတို့ကို မတွေ့စေချင်ရင်လည်း မြန်မြန်ဆန်ဆန်လေး လှုပ်ရှားလိုက်တာပါပဲ။ ပျံတယ်ဆိုတာ ရှားပါတယ်။

သူတို့က အင်းဆက်တော်တော်များများကို စားပါတယ်။ ကျောရိုးမရှိတဲ့ အကောင်ငယ်လေးတွေကိုလည်း စားသုံးပါတယ်။

သူတို့လည်း ဆောင်းခိုတတ်တာမို့ နွေရာသီမှာ ပေါပေါများများတွေ့နိုင်ပါတယ်။

လူတွေကို အန္တရာယ်မဖြစ်စေပါဘူး။ ကိုင်မိလို့ သူတို့ ပြန်ညှပ်တာတော့ ရှိနိုင်ပါတယ်။

အိမ်ထဲမှာတွေ့ရင်တော့ အပြင်ထုတ်ပေးလိုက်ပါ။ အိမ်ထဲမှာဆိုရင် သူတို့ မျိုးပွားလာဖို့ မရှိနိုင်လို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။

သူတို့က ဖျက်ပိုးတွေကို ဘယ်လိုတိုက်ခိုက်သလဲ?

အပေါ်မှာပြောခဲ့သလိုပဲ သူတို့က သန်မာတဲ့ အမဲလိုက် မေးရိုးတွေရှိတာကြောင့်မို့ အကောင်ကြီးဘဝမှာ ကိုက်ဖြတ်စားသောက်တာနဲ့ ဖျက်ပိုးတွေကို တစ်ဖက်တစ်လမ်းက နှိမ်နင်းပေးပါတယ်။

တစ်ခြားကျိုင်းကောင်တွေရဲ့ အဆင့်တွေဖြစ်တဲ့ Caterpillars (ခူကောင်၊ ပေါက်ဖတ်အဆင့်)၊ Grubs (သားလောင်းအဆင့်)၊ အရွယ်ရောက်ကောာင် (Adult)၊ Fly maggot - ယင်ကောင် ဖလောင်း၊ Pupae (ပိုးရုပ်ဖုံး)၊ တီကောင်နဲ့ အခြားသော မြေကြီး တွားသွားကောင်တွေကတော့ ဂီတာကျိုင်းကောင်တွေ အများဆုံး စားသောက်တဲ့ သားကောင်တွေဖြစ်ပါတယ်။

သူတို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်အတိုင်းကိုပဲ နေ့တိုင်း စားနိုင်ကြပါတယ်။

အရွက်စားတဲ့ မျိုးတွေလည်းရှိကြပါတယ်။ သူတို့ကျပြန်တော့ အရွက်နဲ့ မျိုးစေ့တွေကို စားကြပါတယ်။ သူတို့ရှိနေရင် ပေါင်းပင်တွေ လျော့ကျသွားတာက သိသိသာသာပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ ပေါင်းတွေကုန်ချင်လို့ဆိုပြီး အများကြိး မွေးလို့တော့ မရပါဘူး။ ဂေဟစနစ်အတိုင်းဆို သူကလည်း ပေါင်းတွေကို အကုန်စားပစ်နိုင်တဲ့အထိလည်း မလုပ်ပါဘူး။

သူတို့ရဲ့ ဥတွေကို ပစ္စည်းတစ်ခုခုပေါ်၊ ဒါမှမဟုတ် မြေကြီးထဲမှာကျင်းတူးပြီး ဥ တတ်ကြပါတယ်။ Lebia grandis မျိုးစိတ်ကသာ ဥကို ရာနဲ့ချီပြီး ဥနိုင်ပေမဲ့ ကျန်တဲ့မျိုးစိတ်ကတော့ ဥ အဲ့လောက်မများပါဘူး၊ Labia တွေကတော့ အာလူးမှာကျတဲ့ ကျိုင်းကောင်တွေရဲ့ ဥတွေနဲ့ သားလောင်းတွေကို စားသောက်ဖျက်ဆီးပါတယ်။

ဂီတာကျိုင်းကောင်လေးတွေရဲ့ သားလောင်း (၃)ဆင့်က မြေကြီးတွင်းထဲနဲ့ အဆွေးပုံထဲမှာ နေကြပါတယ်။ သားလောင်းအဆင့်လေးတွေကတည်းက သူတို့က သားစားတဲ့အကောင်လေးတွေဖြစ်နေတာပါ။ အာလူးမှာကျတဲ့ ကိုလိုရာဒိုကျိုင်းကောင်ရဲ့ ပိုးရုပ်ဖုံးအဆင့်တွေမှာ Lebia grandis ရဲ့ သားလောင်းတွေက ကပ်ပါးပြုပြီး ဖျက်ဆီးပါတယ်။

ဂီတာကျိုင်းတွေရဲ့ မျိုးဆက်တစ်ဆက်က ပုံမှန်အားဖြင့် တစ်နှစ်ပါ။ တစ်ချို့ မျိုးစိတ်တွေဆိုရင် ဖွံ့ဖြိုးမှုအတွက် တစ်နှစ်ထပ်ပိုတဲ့ အချိန်ယူရပါတယ်။ အကောင်ကြီးတဲ့ မျိုးစိတ်ထဲမှာဆိုရင် အကောင်ကြီးဘဝရောက်ဖို့ကို ၂-၄ နှစ်လောက်အထိ အချိန်ယူရနိုင်ပါတယ်။ အကောင်ကြိးတွေက မြေကြီးထဲမှာနဲ့ အမိုးအကာရှိတဲ့နေရာတွေမှာ ဆောင်းခိုတတ်ကြပါတယ်။

Calosoma မျိုးစိတ် ဂီတာကျိုင်းတွေ ကို ခူကောင်မုဆိုးလို့တောင် ခေါ်ကြပါတယ်။ ဒီမျိုးစိတ်က ဂီတာကျိုင်းတွေထဲမှာ အကြီးဆုံး မျိုးစိတ်ဖြစ်ပြီးတော့ အကောင်ကြီးရောသားလောင်းတွေကပါ အရမ်းကို စားသောက်နိုင်တဲ့ သားစားကောင်တွေဖြစ်နေတာပါပဲ။ အစိမ်းရောင် ရှိပြီး သတ္တုလိုမျိုး ပြောင်နေတဲ့ Calosoma sycophanta မျိုးစိတ်တွေက နေ့ရော ညရောစားနိုင်ကြလို့ အင်းဆက်တွေကို ထိန်းချုပ်တဲ့နေရာမှာ ဇီဝနည်းအားဖြင့် သုံးကြပါတယ်။ ၂ ပတ်အတောတွင်းမှာ ပိုးရုပ်ဖုံး (၅၀)တောင် စားထားနိုင်တာကိုတွေ့ရပါတယ်။

ဂီတာကျိုင်းတွေကို ထိန်းသိမ်းဖို့ ခဏခဏ ထွန်ယက်တာကိုလည်းရှောင်ကြဉ်ရပါမယ်။ ပြီးတော့ ပိုးအကုန်သေဆိုပြီး ပိုးသတ်ဆေးဖျန်းတာနဲ့ မှိုင်းတိုက်တာမျိုးတွေကို ရှောင်ရှားပေးတာမျိုး လုပ်သင့်ပါတယ်။

ဆောင်းခိုတတ်တာမို့ ဆောင်းတွင်းပိုင်းမှာ သူတို့ နေဖို့အတွက် သီးသန့်နေရာထားပေးတာမျိုး၊ ဖုံးအုပ်ပစ္စည်း (ကောက်ရိုး၊ သစ်ရွက်ခြောက် အစရှိတာ) တွေထားပေးတာမျိုးလုပ်ပေးနိုင်ရင် ညမှထွက်တဲ့ အကျိုးပြုမိတ်ဆွေပိုးလေးတွေ နေထိုင်ပွားများလာပြီး ကိုယ့်ကိုလည်း အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေမှာဖြစ်ပါတယ်။

လောကကြီးမှာ သဘာဝကျကျ မျှမျှတတနေထိုင်ရင်း သဟဇတ ဖြစ်ကြပါစို့လားခင်ဗျာ……

Reference:

https://extension.umn.edu/nuisance-insects/ground-beetles

https://hort.extension.wisc.edu/articles/ground-beetles/#:~:text=The%20adults%20of%20most%20species%20are%20fierce%20predators%20that%20chew,prey%20for%20many%20ground%20beetles.

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...