မြေကြီးနဲ့မှို

မှိုတွေ ဆိုလို့ အကြီးကြီးတွေ မဟုတ်ပဲ အပ်ချည်မျှင် လို အမျှင်တန်းလေးတွေနဲ့ ကြီးထွားနေတဲ့ မျက်စိနဲ့ မြင်နိုင်တဲ့ မှိုရော မမြင်နိုင်တဲ့ မှိုတွေရော မြေသားစိုင်တွေကြား ကျောက်တုံးကျောက်ခဲလေးတွေကြားမှာ ကြီးထွား ရှင်သန်နေတဲ့ မှိုလေတွေကို ဆိုလိုတာဖြစ်ပါတယ်။ တောင်သူဦးကြီးတွေ သိတဲ့ အကျိုးပြု မှိုဆိုရင် အထုပ် လေးတွေ လုပ်ရောင်းတဲ့ ထရိုင်ကိုဒါးမား လေးတွေက အကောင်းဆုံး ဥပမာဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့က မြေကြီးထဲမှာ နေကြပြီး စိုက်ရေးပျိုးရေးမှာ ပါဝင်ကူညီကြပါတယ်။ မြေကြီးထဲမှာရှိတဲ့ မှိုကို အုပ်စု ဘယ်လောက်ခွဲလို့ရသလဲ။ အုပ်စု (၃) စု ခွဲလို့ရပါတယ်တဲ့။

အုပ်စု (၁) အဆွေးသမား သူတို့ကို အဆွေးစား မှိုတွေလို့ ခေါ်ပါတယ်။ မှိုတွေက နာမည်ကြီးတယ်လေ။ မှိုတက်ပြီး ဆွေးတယ် ဘာညာ ဆိုတာမျိုး၊ အဲ့လိုမှိုတွေက မြေကြီးထဲက အကြွင်းအကျန်တွေကို ဆွေးစေပြီးတော့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ကို ပြန်ထုတ်ပေးတယ်။ အဲ့လို မှိုတွေက မြေဆီမြေနှစ်ပြန်တက်ဖို့ ပြန်ဖြည့်တင်းဖို့အတွက် အရေးကြီးပါတယ်။

အုပ်စု (၂) ကျတော့ မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုတွေအုပ်စု သူတို့က အပင်တွေ အမြစ်မှာ နေပြီးတော့ အပင်က ပြန်ထုတ်တဲ့ ကာဗွန်ကို ယူတယ်။ ပြီးတော့ မြေကြီးထဲက အာဟာရတွေကို အပင်ကိုပြန်ပေးတယ်။ သူတို့က တိုက်ရိုက်ကြီး ပြန်ပေးတာတော့မဟုတ်ပဲနဲ့ အပင်နားမှာရှိတဲ့ အာဟာရတွေကို ပျော်ဝင်စေတာမျိုး ဖမ်းယူပေးတာမျိုးတွေ လုပ်ပေးပါတယ်။ နိုက်ထရိုဂျင်၊ ပိုတက်စီယမ်နဲ့ ဖော့စဖိတ်တွေ တစ်ခါတစ်လေဆိုရင် ရေတောင်ပါပါသေးတယ်။ မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှို လို့ပြောလိုက်ရင် (၂) မျိုးခွဲတယ်။ အပင်အမြစ်တွေကို အပြင်ကနေပဲ တွယ်ကပ်ပီးတော့ သဟဇာတ ဖြစ်အောင်နေပေးတဲ့ Ectomycorrhizae၊ သူက အပင်ကြီးတွေမှာ တွေ့ရတာများပါတယ်။ နောက် အပင်အမြစ်တွေရဲ့ ဆဲလ်တွေ ထဲမှာ ကြီးထွားကြတဲ့ Endomycorrhizae ၊ သူတို့ကျတော့ အပင်ငယ်တွေမှာ တွေ့ရများပါတယ်။ မြက်ပင်၊ စိုက်တဲ့ပျိုးတဲ့ အပင်ငယ်တွေနဲ့ သဟဇာတဖြစ်အောင်နေပြီးတော့ စိုက်ပျိုးရေးမှာ အကျိုးပြုပါတယ်။

အုပ်စု (၃) ရောဂါဖြစ်စေနိုင်တဲ့ မှို၊ ကပ်ပါးမှို အမြစ်တွေကို ကပ်ပါးတွယ်ပြီးတော့ အပင်တွေကို ရောဂါဖြစ်စေနိုင်တဲ့ မှိုအုပ်စုလိုမျိုး ဥပမာဆိုရင် - Verticillium၊ Pythium၊ Rhizoctonia တွေက အပင်တွေကို ရောဂါဖြစ်နိုင်တဲ့ မှိုတွေဖြစ်ပါတယ်။ အပင်တွေကို ကပ်ပါးပြုပြီး အပင်တွေမှာ ရောဂါတွေ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

မှိုတွေ ဘယ်မှာနေ

အဆွေးစားတဲ့ မှိုတွေက ဆွေးဖို့လိုတဲ့ သစ်သားလိုမျိုး စုပုံနေတဲ့နေရာမျိုးမှာ အများကြီးစုနေတတ်ပါတယ်။ တကယ်တမ်း အကျိုးပြုတာကျတော့ ဘက်တီးရီးယားတွေထက် မှိုတွေက ဆွေးမြေ့နိုင်စွမ်း ပိုများပါတယ်။ ပိုမြန်ပါတယ်။ အစိုဓာတ်မရှိ ခြောက်သွေ့နေတဲ့ အချိန်မှာဆိုရင် မှိုတွေကလည်း ခဏငြိမ်နေကြပြီးတော့ အစိုဓာတ်ရတဲ့ချိန်မှပြန်ပြီးတော့ လှုပ်ရှားကြပါတယ်။ သူတို့က လေရမှ အလုပ်လုပ်တဲ့ သက်ရှိတွေဖြစ်တာကြောင့် မြေအရမ်းကျပ်ပြီး လေမဝင်တာမျိုးကို မဖြစ်အောင် ဂရုစိုက်ပေးသင့်ပါတယ်နော်။ မှိုလေးတွေက သစ်တောမြေတွေမှာ အများဆုံး တွေ့ရပြီးတော့ လူတွေကို ကောင်းကျိုးပြုနေပါတယ်။ အခုဆို မြေကြီးထဲမှာ ရှိတဲ့ သက်ရှိလေးတွေထဲက မှိုလေးတွေ အကြောင်းကို သိလောက်ပြီလို့ထင်ပါတယ်။ တောင်သူဦးကြီးများ အကျိုးစီးပွား တိုးတက်အောင်မြင်ကြပါစေ။

ထွန်းဝင်းကျော်

Reference AGEC 311-Soil Chemistry and Soil Microbiology pdf, published by Agricultural University Alumni Association (AUAA).

ဗွေဆော်ဦး ကြော်ငြာ

ကိုယ်မွေးထားတဲ့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီး၊ များများရှင်စေချင်တယ်ဆိုရင်... အားဆေးကောင်းလေးတွေ ရှိနေပါတယ်ရှင့်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ အားရှိသန်မာထွားကျိုင်းသွားစေမဲ့ Aqua Calcium, Aqua Booster, Aqua Mix ဆိုတဲ့ ဆေးလေးတွေပါနော်.. Aqua Calcium ဆိုတာက.. နာမည်နဲ့လိုက်အောင်ပဲ ငါး၊ ပုစွန်တွေအတွက်လိုအပ်တဲ့ ကယ်လ်ဆီယမ်များ ခဲပျစ်ပါဝင်နေတဲ့ အရည်မျိုးဖြစ်ပြီး ဗီတာမင်စီလည်း ပါဝင်ပါတယ်ရှင့်..။ ဒါလေးထည့်ပေးလိုက်ရင် ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကြီးထွားနှုန်း၊ အရွယ်အစားနဲ့ အသက်ရှင်နှုန်းတို့ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ကန်ထဲမှာလည်း နိုက်ထရိတ်များလျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါနော်..။ Aqua Booster ဆိုတာကတော့… ဘတ်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်၊ ပရိုတိုဇိုအာတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ပိုရှိစေမဲ့ အရေးပါတဲ့ ဇီဝကမ္မဆိုင်ရာ အာဟာရအားတိုးဆေးမျိုးပါ။ သူ့မှာက သြဂဲနစ်အက်စစ်အမျိုးမျိုး၊ glycan နဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်များ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေလို့ ငါး၊ ပုစွန်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကော ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုကော ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ပါတယ်ရှင့်။ ဒါ့အပြင် အာဟာရစုပ်ယူနိုင်စွမ်းမြင့်စေပြီး အစာခြေအင်ဇိုင်းများကို လှုံ့ဆော်ပေးသလို ဘက်တီးရီးယားဒဏ်ကို လည်း ခံနိုင်ရည်ရှိစေလို့ ကြီးထွားနှုန်းနဲ့ ရှင်သန်နှုန်း မြင့်တက်စေမှာပါနော်။ နောက်တစ်ခု... Aqua Mix ကကောဆိုရင်တော့.. သူက ကယ်ဆီယမ်၊ မဂ္ဂနီဆီယမ်နှင့် ပိုတက်ဆီယမ် ပါဝင်တဲ့ အရောအ‌နှောဖြစ်လို့ ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေရဲ့ အသက်ရှင် နှုန်းကို တိုးမြင့်စေပြီး အစာခြေစနစ်ကိုလည်း တိုးတက်စေပါတယ်။ ပြီးတော့ ကြွက်သားများ ကျုံ့ခြင်းတင်းခြင်းများကိုလျော့စေကာ အရေခွံလဲနှုန်းမြင့်စေပြီး အခွံများကို ပိုမာကြော လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတင်ပဲလားဆိုတော့...မဟုတ်သေးဘူး...ကြီးထွားနှုန်းလည်း ပိုကောင်းလာပြီး ဖမ်းဆီးချိန်မှာ အသွေးအရောင် လည်း ပိုလှနေစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒါလေးတွေကို သုံးပေးမယ်ဆိုရင်... ငါး၊ ပုစွန်လေးတွေ ရှင်သန်ကြီးထွားနှုန်းမြင့်မားလာနိုင်တာဆိုတော့... ဝင်ငွေပိုတိုးလာမယ်ဆိုတာက ပြောနေစရာတောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူးနော်.. ဒါလေးတွေလိုချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ‘ဗွေဆော်ဦး’ မှာ ရနေပါပြီရှင့်...