ဆပ်ပြာသီးပင် ဆိုသည်မှာ

    မုံရွာ၊ ပခုက္ကူဘက်နဲ့ အင်းလေး၊ ညောင်ရွေဘက်ကသူတွေကတော့ ဆပ်ပြာသီးဆိုတာကိုရင်းနှီးကြမယ်ထင်ပါတယ်။ မြေပြန့်ဒေသ ၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသကသူတွေအနေနဲ့ ဆပ်ပြာသီးဆိုတာကို အထူးအဆန်းဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ခေတ်လူငယ်တွေဖြစ်တာနဲ့အမျှ ဆပ်ပြာတွေပေါများတဲ့ခေတ်မှာ ကြီးပြင်းခဲ့ကြသူတွေပါ။ ဆပ်ပြာသီးတွေကို ရှေးခတ်က အဘိုးအဘွားတွေကတော့ အသုံးပြုခဲ့ဖူးပါတယ်။ နိုင်ငံရပ်ခြားဒေသတွေမှာလည်း ဆပ်ပြာသီးကသဘာဝကရတဲ့ ကြေးပြောင်တဲ့ ပစ္စည်းဖြစ်တာကြောင့် စျေးကွက်တစ်ခုအနေနဲ့ အခိုင်အမာရှိကြပါတယ်။

    မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တောင်သူတွေအနေနဲ့လည်း မိမိပတ်ဝန်းကျင်မှာရှိတဲ့ ဒေသအရိုင်းမျိုးတွေကို တန်ဖိုးထားတတ်၊ မြင်တတ်အောင်၊ ဆပ်ပြာသီးပင်တွေ ပျောက်ကွယ်မသွားအောင် ဒီဆောင်းပါးလေးကို ရေးသားဖော်ပြလိုက်ရပါတယ်။

    ဆပ်ပြာသီးဆိုတာကတော့ အခွံမာအသီးအမျိုးအစားတစ်မျိုးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အသီးရဲ့ အခွံမှာ Saponin ဓာတ်ပါတာကြောင့် ဆပ်ပြာလို အညစ်အကြေးပြောင်စေတဲ့ အာနိသင်ရှိပါတယ်။ ဓာတုမပါတဲ့ သဘာဝကြေးချွတ်ဆေးဖြစ်တာကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို တန်ဖိုးထား ချစ်မြတ်နိုးကြသူတွေကြားမှာ ဆပ်ပြာသီးက နာမည်ကြီးလှပါတယ်။

    သစ်မာပင်အမျိုးအစားဖြစ်ပြီး Sapindus mukorossi ဆိုတဲ့ သိပ္ပံအမည်ရှိပါတယ်။ ပင်လည်ရေမျက်နှာပြင်အမြင့် ၂၀၀ မီတာနဲ့ ၁၅၀၀ မီတာအတွင်းမှာ ပေါက်ရောက်ရှင်သန်နိုင်ပါတယ်။ ဟိမဝန္တာတောင်ကြောတစ်လျောက်တွေမှာ အများဆုံးတွေ့ရတတ်ပြီး   ပိုးမွှားဒါဏ်တွေကို ခံနိုင်ရည်ရှိတဲ့ ဒေသပေါက်ပင်တစ်မျိုးလည်းဖြစ်ပါတယ်။ ဆပ်ပြာသီးပင်တွေက ၉-၁၀ နှစ်ရောက်တဲ့အခါ အသီးစသီးပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီလိုအပင်တွေကို လွယ်လွယ်ခုတ်မပစ်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်နော်။ အသီးစသီးပြီဆိုရင်လည်း နှစ်ပေါင်း ၉၀ လောက်အထိ အသီးသီးပေးကြပါတယ်။ နွေလတွေမှာ ပန်းပွင့်ဖြူဖြူလေးတွေ အစုလိုက်ပွင့်ပြီး လက်မဖျားလောက်ရှိတဲ့ အသီးလေးတွေကိုတော့ နိုဝင်ဘာ- ဒီဇင်ဘာလောက်မှာ ရရှိပါတယ်။ ဒီလိုအရွယ်မှာဆို စျေးကွက်ဝင်အသီးလေးတွေ ရရှိပြီဖြစ်ပါတယ်။

    အညစ်အကြေးတွေကို သန့်စင်ပေးတဲ့ Saponin ဓာတ်ကတော့ အသီးရဲ့အခွံမှာပဲ ပါတာဖြစ်လို့ ရောင်းချတဲ့အခါ အခွံချွတ်ပြီးမှ ရောင်းချကြပါတယ်။ အသီးခွံတွေကို အခြောက်ခံပြီးတာနဲ့ ဆပ်ပြာအဖြစ် တိုက်ရိုက်အသုံးချနိုင်ပါပြီတဲ့ရှင်။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်းများစွာတည်းက ဟိမဝန္တာတောင်ကြောတစ်လျောက်က နိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယ၊ နီပေါ၊ တရုတ်နိုင်ငံတွေမှာ ဆပ်ပြာသီးကို အဝတ်လျှော်တဲ့အခါ၊ ဆေးကြောသန့်စင်မှုတွေပြုလုပ်တဲ့အခါ အသုံးချခဲ့ကြတာပါ။ သဘာဝပေါက်ပင်တွေဖြစ်တာကြောင့် ခူးဆွတ်ထုတ်ပိုးပြီး သဘာဝစစ်စစ်အနေနဲ့ နိုင်ငံတကာစျေးကွက်ကို တင်ပို့ရောင်းချကြပါတယ်။

    ဂေဟစနစ်ကို ချစ်မြတ်နိုးကြ ထိန်းသိမ်းကြတဲ့သူတွေအတွက်ကတော့ ဆပ်ပြာသီးက ဘုရားပေးတဲ့ ဆုလာဘ်အကြီးကြီးတစ်ခုပဲဖြစ်ပါတယ်။

    ၁၀၀ ရာခိုင်းနှုန်းအပြည့် သဘာဝကရတဲ့ဆပ်ပြာဖြစ်လို့ လူနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ကို ထိခိုင်စေမယ့် ဓာတုတွေကိုရှောင်နိုင်မယ်။ ရေအရင်းအမြစ်အတွက်လည်း ညစ်ညမ်းမှုတွေမဖြစ်စေတာ့ပါဘူး။

    ကလေးငယ်တွေနဲ့ ထိခိုက်လွယ်တဲ့ အရေပြားပိုင်ရှင်တွေအတွက်လည်း သင့်တော်ပါတယ်။ 

    ဆပ်ပြာသီးနဲ့ အဝတ်လျှော်ပြီး ရလာတဲ့ရေတွေကို အပင်တွေအတွက်ပါ အသုံးပြုလို့ရပါသေးတယ်။

    ဒီလိုအကျိုးကျေးဇူးတွေရှိတာကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ဆပ်ပြာသီးက စျေးကွက်တစ်ခုအဖြစ် ရှိလာနိုင်ပါတယ်။ အိမ်တွင်းမှုလုပ်ငန်းတွေ လုပ်ကိုင်လာကြပြီး သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိန်းသိမ်းချင်ကြတဲ့သူတွေလည်း ပေါများလာပြီဖြစ်တာကြောင့် ဓာတုအစားထိုးထုတ်ကုန်တွေဟာ နေရာရလာပါတယ်။ 

    မိမိတို့နေထိုင်ရာဒေသ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဆပ်ပြာသီးပင်တွေ ပေါများတယ်ဆိုရင် ဒေသခံလူထုကို သင့်တော်တဲ့ထုတ်ပိုးမှု၊ သယ်ဆောင်မှုတွေ အကူအညီပေးနိုင်ကြစေဖို့လည်း ရည်ရွယ်ရေးသားလိုက်ရပါတယ်။ 

Ref:growing and using soap nuts for a greener washing by International Center of Integrated Mountain Development in Nepal(ICIMOD)

မာလာမြိုင် ကုမ္ပဏီ ကြော်ငြာ

ပြောင်ခင်းမှာ ပေါင်းရှင်းဖို့ ဘူဒိုဇာ လာပြီ ဒိုး... ပြောင်းခင်း စိုက်နေရင်း ပေါင်းခင်းမဖြစ်သွားရအောင် မအပ်စပ်တဲ့ ပေါင်းတွေအကုန်ဒိုးဖို့ "ဘူဒိုဇာ" လာပြီဗျို့။ ပြောင်းခင်းထဲက ပေါင်းတွေကို အမြစ်ပြတ် သုတ်သင်ပေးမယ့် အစွမ်းထက်ထက် ဆေးတစ်လက် ဆိုရင် ပေါင်းမနိုင်ခင် "ပြောင်း" နိုင်ဖို့ ပြောင်းအထူး ရွေးချယ်ပေါင်းသတ်ဆေး "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ဆိုရင် ဘယ်ပေါင်းတွေ ခံနိုင်ပါ့မလဲ? အဓိကပေါက်တတ်တဲ့ "မြေဇာ၊ မြက်ယား၊ ဆင်ငို၊ လက်သဲခွ၊ ဝမ်းဘဲစာ၊ လေးခွမြက်၊ ဝက်ကျွတ်၊ တောဟင်းနုနွယ်၊ မှိုချဥ်၊ ဟင်းဂလာ၊ ခွေးသေးပန်း၊ ဗောက်ပင်၊ ဗောက်လောက်ညို၊ ဆေးပုလဲ၊ ပရန္နဝါ၊ မြက်မုန်ညင်း" တို့ကို အမြစ်ပြတ် အထူးနှိမ်နင်းဖို့ "ဘူဒိုဇာ" ရှိရင် စိတ်သာချလိုက် ဦးကြီးတို့ရေ။ ပြောင်းဖူးပင် တစ်လသားမပြည့်မီ ပေါင်းအရွက် (၂-၄) ရွက် ထွက်ချိန်မှာ အချိန်မှန်မှန်နဲ့ မြန်မြန် သုံးထားဖို့ပဲ တိုက်တွန်းလိုက်ချင်တယ်ဗျ။ လက်မနှေးဘဲ အခုပဲ ပြောင်းခင်းထဲကပေါင်းတွေ "ဘူဒိုဇာ" နဲ့ ရှင်းလိုက်ရအောင်။

Read more

Facebook page သို့သွားရန်